20/05/2010
|
15:01:00
Chàng trai Hà Nội làm sống dậy nghệ thuật đàn môi
|
Đàn môi. (Ảnh: TT&VH) |
"Lần đầu tiên nghe tiếng đàn môi từ một người chơi sáo, tôi đã bị hút hồn. Vì
sao ư? Có lẽ bởi nó rất đặc biệt: tiết tấu mạnh, âm thanh trong trẻo và lôi cuốn
rất khó tả." Chính cảm xúc mạnh mẽ đó đã đưa Nguyễn Đức Minh trở thành nghệ sĩ
chơi đàn môi chuyên nghiệp duy nhất ở Việt Nam.
Chỉ bé bằng vài ngón tay chụm lại, được cấu tạo bởi những miếng đồng hay tre
mỏng có lưỡi di động, đầu nhọn đó là những chiếc đàn môi.
Thoạt nhìn đàn môi trông giống như chiếc kim thêu cỡ lớn, có người còn lầm tưởng
là chiếc... phi tiêu. Tuy nhiên, khi người nghệ sĩ đưa chúng lên miệng, nhiều
người sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước những âm thanh tuyệt diệu phát ra.
Đàn môi có mặt ở khắp nơi trên thế giới, riêng ở Việt Nam có tới 10 loại khác
nhau, trong đó loại đàn môi của người Mông được thế giới đánh giá rất cao. Đàn
môi trên thế giới được gọi là Jew's harp, dịch là đàn hạc Do Thái.
Trong khi thị trường âm nhạc dân tộc Việt Nam còn đang bỏ ngỏ loại nhạc cụ cũng
như âm thanh tuyệt vời của đàn môi thì trên thế giới, đàn môi được biết đến
không chỉ là thước đo tài năng của những người nghệ sĩ mà còn là một niềm tự hào
dân tộc của mỗi quốc gia tham dự.
Bốn năm một lần Festival đàn môi thế giới được tổ chức với sự tham gia của hàng
trăm nghệ sĩ đến từ các nước. Năm 2006, lần đầu tiên festival này đón chào sự
xuất hiện của một người nghệ sĩ trẻ đến từ Việt Nam.
Bằng tài năng của mình, người nghệ sĩ trẻ tên gọi Nguyễn Đức Minh đã chinh phục
hội đồng nghệ thuật và khán giả.
Học thổi sáo từ năm lên năm tuổi, cho đến khi tốt nghiệp nhạc viện Hà Nội bộ môn
sáo trúc, Nguyễn Đức Minh vẫn chưa có khái niệm gì về đàn môi và âm thanh của
loại nhạc cụ dân tộc đặc sắc này.
Phải đến khi Minh gặp và xem một người nghệ sĩ Đức biểu diễn đàn môi, mà lại là
đàn môi của Việt Nam, chàng trai Hà Nội - Đức Minh đã bị cuốn hút vào chiếc đàn
nhỏ xíu và những âm thanh đầy chất phóng khoáng hoang dã phát ra từ nó.
Bộ sưu tập đàn môi của Minh từ năm 2002 đến nay, đã có trên 20 loại khác nhau.
Để có được một bộ đàn môi độc nhất vô nhị như thế, ngoài việc dày công lặn lội
đi tìm và sưu tập thì sự ủng hộ của gia đình về mặt tài chính đã giúp cho Đức
Minh thực hiện được khát khao đam mê khôi phục được nghệ thuật đàn môi của Việt
Nam.
Hiểu con không ai bằng cha mẹ. Với Nguyễn Đức Minh thì cha mẹ không chỉ có công
dưỡng dục sinh thành ra mình mà cha mẹ còn là mạch nguồn vun đắp cho anh đến với
âm nhạc dân tộc, cho dù, bố mẹ của anh không phải là nghệ sĩ .
Cây sáo trúc mà Minh tự làm khi còn học sáo vẫn được người mẹ gìn giữ như một kỷ
vật thiêng liêng của mình. Bởi đó chính là bước thành công ban đầu mà người mẹ
đã kỳ vọng ở cậu con trai cả trong nhà.
Bà Nguyễn Khánh Vân – mẹ của nghệ sĩ Nguyễn Đức Minh cho biết: "Ngày Minh còn
nhỏ tôi thường hát ru cho con, không ngờ đến khi cháu vào học nhạc viện lại làm
cây sáo trúc tặng tôi và nói, chính âm thanh từ lời ru của mẹ đã giúp con đến
với những âm nhạc dân gian truyền thống, và con làm nên cây sáo này để có thể
thổi cho mẹ nghe những làn điệu của quê nhà."
Âm nhạc - quả thực có sự liên kết màu nhiệm khiến cho những con người ở các xa
nhau hàng ngàn dặm, không có chung một tiếng nói, một màu da lại tìm được đến
với nhau và cùng chia sẻ với nhau những điều mà học biết về âm nhạc dân gian như
những người có chung một chí hướng.
Nghệ sĩ Clayman - một thành viên của Hiệp hội đàn môi thế giới cũng tình cờ gặp
Đức Minh trong một diễn đàn về đàn môi trên mạng Internet cũng đã nhận định về
nghệ thuật đàn môi ở Việt Nam: "Đàn môi là một loại hình nghệ thuật rất được ưa
chuộng."
Ông cho biết: "Không chỉ có tôi, mà bạn bè quốc tế ai cũng say mê đón nhận đàn môi Việt
Nam vì chúng có kiểu dáng thật đẹp, lại có khả năng tạo ra những âm thanh cao và
rộng chứ không trầm đục như đàn môi châu Âu."
Ông nói thêm: "Tôi không nghĩ rằng tôi đã dạy Minh về nghệ thuật đàn môi, vì đây
là một loại nhạc cụ phổ biến ở dân tộc các bạn, nhưng tôi rất vui vì có một
người bạn Việt Nam biết và hiểu về đàn môi cũng như cách chơi chúng. Và tôi tin
rằng các bạn sẽ yêu thích đàn môi bởi đây là loại nhạc cụ có khả năng sáng tạo
âm thanh đặc biệt."
Sự gặp gỡ của người bạn phương Tây không chỉ giúp cho Đức Minh chuyển hướng trên
con đường sự nghiệp của mình mà nó còn mang đến cho Minh một cơ hội bất ngờ. Đó
là việc làm quen, rồi theo học đàn môi của một bậc thầy về đàn môi thế giới -
Giáo sư Trần Quang Hải - một Việt Kiều hiện đang sinh sống và làm việc tại
Paris.
Ông cũng là người đã đưa chàng trai Hà Nội đến với Festival đàn môi thế giới.
Những cơ duyên đó đã giúp chàng trai trẻ chinh phục được hội đồng nghệ thuật,
khán giả và nhận giải thưởng nghệ sĩ trẻ tuổi xuất sắc nhất.
Sau buổi biểu diễn thành công tại đại hội đàn môi thế giới, Đức Minh đã tham gia
biểu diễn và làm từ thiện tại một số thành phố lớn của Hà Lan và Đức. Đồng thời
tranh thủ thời gian tìm hiểu và ghi lại những nghiên cứu về đàn môi Việt Nam từ
những năm 1950 của thế kỷ trước hiện đang lưu trữ tại Viện Bảo tàng Con Người
của Pháp.
Đã hơn bốn năm kể từ ngày Minh nhận được tấm bằng công nhận nghệ sĩ xuất sắc
nhất, Đức Minh đã có nhiều buổi lưu diễn thành công trên khắp thế giới như Hà
Lan, Thụy Điển, Pháp, Tâp Ban Nha, Italy. Và ở đâu anh cũng đựoc chào đón nồng
nhiệt.
Hiện tại, Đức Mình đang theo đuổi một nhiệm vụ mà thầy giáo Trần Quang Hải đã
giao phó. Đó là việc đi đến những miền dân tộc Tây Nguyên để tìm hiểu về nghệ
thuật đàn môi, những nơi mà người ta chưa tìm đến. Đồng thời viết sách về đàn
môi Việt nam để giới thiệu cho các thế hệ trẻ của Việt Nam về đàn môi.
Báo chí gọi anh là chàng mục đồng thành thị, là người duy nhất trong 85 triệu
dân Việt Nam tìm hiểu về đàn môi, một hiện tượng của âm nhạc dân tộc, nhưng với
nghệ sĩ trẻ Đức Minh thì anh lại cho rằng: "Tôi chỉ là người đi tìm lại những gì
đã có mà bị lãng quên. Tôi chỉ sợ đến khi ta bắt đầu hiểu được giá trị của đàn
môi , muốn nghiên cứu đàn môi thì chẳng còn gì để nghiên cứu nữa."
Anh cho biết thêm: "Nhiều vùng từng là "đất" của đàn môi, giờ không còn ai chơi
được nhạc cụ này. Nếu chúng ta không bắt đầu ngay việc nghiên cứu và bảo tồn,
khi những nghệ nhân cao tuổi không còn nữa, thì những bài bản cổ của loại nhạc
cụ này cũng sẽ biến mất vĩnh viễn cùng họ."./.
(TT&VH/Vietnam+)