04/12/2012
|
10:28:00
Chợ Hàng Bè gắn bó với cuộc sống người dân phố cổ
Nằm ngay cạnh Hồ Gươm, với người dân phố cổ, chợ Hàng Bè gắn bó, thân thiết với
họ cả trăm năm nay và vô hình chung nó đã trở thành một không gian văn hóa rất
riêng của người Hà Nội.
Hà Nội với hàng trăm di tích văn hóa đã tạo nên một Thăng Long ngàn năm
văn hiến. Với những người dân phố cổ, chợ là một phần trong cuộc sống của họ,
cũng là một trong những di sản mang đậm nét văn hóa của người Kẻ Chợ.
Hàng Bè là một trong những ngôi chợ đã gắn bó với người dân phố cổ cả trăm
năm nay. Trải qua bao lần đổi thay, nó trở thành một phần không thể thiếu trong
cuộc sống của người dân Hà Nội. Với người Kẻ Chợ - Thăng Long, chợ Hàng Bè còn
là nơi sinh hoạt, giao lưu, là một không gian văn hóa của những người dân sống
trong phố cổ…
Nét văn hóa trong sinh hoạt của người dân phố cổ
Phố Hàng Bè xưa kia là một phần của đê sông Hồng cũ, thuộc thôn Nam Hoa,
tổng Hữu Túc. Sau đó thôn Nam Hoa đổi tên thành Nam Phố và tổng Hữu Túc cũng đổi
tên là tổng Đông Thọ. Khi dòng chảy còn ở sát chân đê, các bè gỗ nứa lá song
mây, những vật liệu làm nhà từ miền ngược trở về áp vào đây bán. Do đó khúc đê
này có tên là Hàng Bè, chợ trên đê là chợ Hàng Bè. Khi cát bồi đưa sông dần ra
xa, đê trở thành phố và chợ Hàng Bè nằm gọn trong phố cổ.
Theo lẽ thường, hễ cứ chỗ nào đông dân cư sinh sống, ấy sẽ là nơi có chợ. Nhìn
vào chợ, người ta sẽ biết được đời sống của người dân nơi ấy ra sao. Ở Kẻ Chợ
xưa - Thăng Long, Hà Nội nay, chợ luôn là một phần không thể thiếu trong cuộc
sống thường ngày của người dân. Nói thế có người sẽ bảo, ở đâu mà chả có chợ,
không cứ gì ở Hà Nội…
Ấy thế nhưng với người Hà Nội – Kẻ Chợ, chợ Hàng Bè không
chỉ đơn thuần là nơi mua bán đồ ăn, thức uống, những vật dụng sinh hoạt hàng
ngày. Chợ là nơi người ta đến mà có lúc chẳng cần phải mua bán gì, những lúc ấy,
chợ chính là nơi gặp gỡ, giao lưu, là nơi… giải trí, là một nét văn hóa trong
sinh hoạt của người dân phố cổ.
Nếu kể đến những chợ chính, chợ lâu đời ở phố cổ Hà Nội thì chỉ có 3 chợ là chợ
Đồng Xuân, chợ Hôm và chợ Cửa Nam. Chợ với đúng ý nghĩa của nó, có cầu quán, có
cửa hàng, họp theo đúng giờ giấc,…
Nằm ngay cạnh Hồ Gươm, với người dân phố cổ, chợ Hàng Bè gắn bó, thân thiết với
họ cả trăm năm nay và vô hình chung nó đã trở thành một không gian văn hóa rất
riêng của người Hà Nội. Xét về một khía cạnh nào đó, nó cũng phản ánh được một
phần cuộc sống, thói quen sinh hoạt, ăn uống truyền thống của người dân nơi đây.
Chợ Hàng Bè luôn nổi tiếng với đồ ăn ngon, đồ khô, gia vị, rau quả, thịt cá tươi
không chỉ ở Hà Nội mà còn quy tụ ở nhiều vùng miền trên cả nước… Với những bà,
những chị yêu nội trợ, đây quả là một thiên đường phục vụ các mặt hàng cho họ
trổ tài nấu nướng. Không những thế, chợ còn có rất nhiều hàng quà bánh đặc sản
để phục vụ ngay tại chỗ cho những thực khách ưa ẩm thực phố phường… Với những cô
gái hơi vụng về trong khâu nấu nướng, chợ cũng có đủ các đồ làm sẵn, nóng hổi
phục vụ tận tình.
Chị Thanh Trúc, nhà ở phố Hàng Bồ tâm sự: “Nhà tôi ở gần chợ Hàng Bè. Từ đời ông
bà, cha mẹ tôi có thói quen đi chợ Hàng Bè, và cho đến bây giờ vẫn giữ nếp sinh
hoạt này. Mọi người có thói quen mua sắm đồ ăn thức uống cũng như đồ lặt vặt
trong gia đình ở chợ. Ở giữa phố mà có một cái chợ bán đầy đủ mọi thứ cần thiết
cho cuộc sống như thế này rất thích…”
Tuy nằm hẳn trong con phố Gia Ngư và nối liền với chợ Gia Ngư, thông qua ngõ Cầu
Gỗ, nhưng, theo thói quen người ta vẫn thường gọi chung là chợ Hàng Bè. Có lẽ
chẳng có chợ nào trong phố cổ mà lại “nghiễm nhiên” nằm gọn dưới lòng đường và
cả phố phải “nhường” không gian cho chợ như vậy.
Sẽ có một dự án bảo tồn?
Đã trải qua cả thế kỷ, nhưng Hàng Bè vẫn giữ nếp họp chợ như những ngày đầu mở
chợ. Sáng sáng lều lán, hàng quán được dựng lên, tối đến người ta lại thu hết cả
về, chẳng hàng quán nào xây dựng kiên cố, hay có cửa hàng riêng độc lập. Mỗi
người một khoảnh, rồi tự quy định với nhau, không xâm phạm, chẳng bao giờ thấy
cãi vã vì chị hàng khô tranh đất bán hàng với chị hàng cá, những chị bán rau,
dưa, cải bắp thì chọn cho mình một mảnh vỉa hè, … Cứ như thế, thậm chí cũng
chẳng ai nghĩ muốn phải mở rộng buôn bán, mở cửa hàng to cả, chỉ một cái sạp
hàng be bé là đủ.
Cũng có điều thật lạ, chợ họp trong lòng phố, thế nhưng đôi lúc người ta như bắt
gặp những hình ảnh của một phiên chợ quê, những ông già, bà cả, những cô gái bán
hàng mộc mạc, giản dị, với những món hàng mang chút hương vị quê mùa khiến ta cứ
nghĩ rằng khung cảnh ấy đang ở một phiên chợ xa nào đó ở một vùng quê đồng bằng
Bắc Bộ.
Ông Hoàng Hải, một người sống cạnh chợ Hàng Bè, là người rất yêu Hà Nội, yêu phố
cổ, yêu những nét đặc trưng của cảnh vật, con người phố cổ, tâm sự rằng, chợ
Hàng Bè luôn có một chỗ đứng rất thân thiết trong lòng ông. Ông mong muốn rằng,
Hà Nội sắp ngàn năm tuổi, chợ Hàng Bè là một trong những nơi tạo nên nét văn hóa
sinh hoạt của người dân phố cổ, tạo nên cái hồn của phố, cần phải gìn giữ và bảo
tồn…
Ông Hoàng Hải bày tỏ: “Một số nhà nghiên cứu đề xuất, Hà Nội đã bảo tồn một vài
ngôi nhà khu phố cổ, như 78 Mã Mây, 38 Hàng Đào, thì cũng cần bảo tồn một con
phố nào đó. Theo tôi nghĩ, nếu dự án này thực hiện thì thích hợp nhất chính là
phố Hàng Bè. Phố Hàng Bè là nơi mà chúng ta có thể tạo ra một chợ quê, chợ Thăng
Long xưa, Kẻ Chợ… và những nhà mặt phố có thể cải tạo lại. Hiện nay, Hà Nội đang
có điều kiện cải tạo lại chợ Hàng Bè, bởi vì nhiều chợ lớn cũ ở Hà Nội đã bê
tông hóa gần hết, như chợ Hàng Da, chợ Đồng Xuân… Giữa Thăng Long nên giữ một
ngôi chợ kiểu Kẻ Chợ, đấy là những hồn phố cổ…”
Cũng đúng như mong muốn của ông Hoàng Hải, gần đây, thành phố đã có dự định quy
hoạch, xây dựng lại chợ Hàng Bè vừa phục vụ dân sinh, vừa với mục đích phục vụ
du lịch, âu cũng là yêu cầu của thời đại. Mong rằng, dù trong tương lai chợ có
phát triển thế nào sẽ vẫn giữ được hồn cốt trong nét sinh hoạt thường ngày với
những đặc trưng văn hóa của người Kẻ Chợ…/.
(Thanglonghanoi/Vietnam+)