ĐẠI LỄ NGHÌN NĂM THĂNG LONG

Do chịu tác động của biến đổi khí hậu và ảnh hưởng trực tiếp của lũ từ thượng nguồn sông Đà, sông Hồng và lũ rừng ngang từ Hòa Bình đổ về nên nhiều tuyến đê trên địa bàn thành phố Hà Nội đã xảy ra sự cố.

Mới đây, sự cố gây sạt lở nghiêm trọng kè Thanh Am và Sen Hồ trên tuyến sông Đuống là một trong những yếu kém bộc lộ, cảnh báo hệ thống đê điều chưa đáp ứng được yêu cầu chống lũ.

Nhằng nhịt những vết nứt và sạt lở

Ai đến kè Thanh Am thuộc đê hữu Đuống (quận Long Biên), chứng kiến nhiều vết nứt nhằng nhịt, lại càng âu lo cho sự an toàn của tuyến đê này.

Vị trí K3+700 đến K5+120 bị thắt hẹp, chế độ dòng chảy phức tạp, nước lũ luôn áp sát thúc vào bờ gây ra tình trạng sạt lở. Nhiều vết nứt đang phát triển nhanh, trở thành các tổ hợp vết nứt như muốn kéo đổ cả đoạn đê xuống sông. Đặc biệt, tại vị trí K4+930 đến K4+957 có một vết nứt dài 27m, rộng từ 0,2-0,7m ở cao trình dương 4,5m sắp đổ ụp xuống sông Đuống.

Chi cục phó Chi cục đê điều và phòng chống lụt bão Hà Nội Nguyễn Vĩnh Liên cho biết những năm trước, kè Thanh Am từ K3+700 đến K5+120 thường xuyên xảy ra các cung trượt, lòng sông bị bào mòn xói sâu ảnh hưởng đến sự ổn định của kè.

Năm 2006, ở đây đã xảy ra một cung trượt tương ứng vị trí K4+912 đến K4+969 dài 57m, cao trình đỉnh cung trượt tại cơ kè dương 8,5m, đáy cung trượt (tại khay chân kè) dương 5m, toàn bộ mái kè đoạn này đã bị sụt, trượt xuống.

Cách đó không xa, kè Sen Hồ tương ứng với K8+394 đến K19+750 đê hữu Đuống cũng đang xảy ra sự cố. Vị trí sạt lở trên kè này nằm ở bờ lõi sông cong, mái kè là mái đê, dòng chảy thường xuyên thúc mạnh vào thân kè. Ở phía bờ Tả đối diện đầu kè Sen Hồ có bãi bồi tạo dòng chủ lưu thúc thẳng vào đầu kè, bào mòn chân kè, do đó từ năm 1979 đến nay, ở đây liên tục phát triển các sự cố nứt nẻ.

Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân quận Long Biên Đỗ Huy Chiến lo rằng nếu chậm xử lý sự cố kè Thanh Am và Sen Hồ, không ai dám khẳng định sự an toàn của các tuyến đê này trong mùa lụt bão năm nay. Đoàn công tác của Ủy ban Nhân dân và Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thành phố Hà Nội đã khảo sát nhưng chưa thấy triển khai thi công để người dân địa phương an tâm khi mùa lụt bão đang kề cận.

Sống cạnh miệng hà bá

Mới đây, tại Hội nghị triển khai công tác phòng chống lụt bão năm 2010 do Ủy ban Nhân dân thành phố tổ chức, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Trần Xuân Việt đánh giá chất lượng chín tuyến đê chống lũ thường xuyên trên sông Đà, sông Hồng, sông Đuống, sông Cà Lồ, sông Cầu, đê Vân Cốc dài gần 273km của thành phố chưa thật sự đồng đều.

Đơn cử như thân đê hữu Đà, khi mực nước sông báo động 2 trở lên, đoạn từ K5+900 đến K6+200 xảy ra hiện tượng thẩm lậu nước trong tại mái đê và cơ đê phần hạ lưu.

Cũng trên tuyến đê này, đoạn từ K4+00 đến K5+700 thuộc khu vực kè Khê Thượng được xác định là vị trí xung yếu vì kè gần đê dòng chủ lưu luôn áp sát mái kè, nơi đây lại có cống trạm bơm Sơn Đà dưới đê nên rất nguy hiểm.

Năm 1971, khu vực này đã bị vỡ đê. Khi có lũ cao có thể xảy ra tình trạng sạt trượt mái đê và sự cố trạm bơm Sơn Đà.

Với đê hữu Hồng, theo đánh giá của Chi cục đê điều và phòng chống lụt bão Hà Nội, khi mực nước lũ ngoài sông báo động 1 trở lên, nhiều giếng giảm áp sủi đục trong lòng giếng, nền đê tại các huyện Ba Vì, Phúc Thọ dễ xảy ra lún, nứt.

Tại vị trí K95 đến K100 đê hữu Hồng tại huyện Thường Tín, năm 2004, Viện nghiên cứu khoa học thủy lợi đã khảo sát phát hiện 25 tổ mối trong thân đê.

Song đáng ngại nhất trong mùa lụt bão năm nay là các vị trí dễ bị sạt trượt trên đê hữu Đuống. Hiện tại, thân tuyến đê này nhiều đoạn thiếu độ thoải cả thượng và hạ lưu, do đó các sự cố đối với thân đê vào mùa lũ rất cao.

Thêm vào đó, hệ thống đê sông Đà, sông Hồng, sông Đuống nhiều năm gần đây không phải chống lũ lớn, đê lại khô nên tiềm ẩn nhiểu ẩn họa khó lường. Mặt khác, sự biến đổi dòng chảy mấy năm gần đây khiến tình trạng sạt lở đê đều xảy ra nhiều hơn, đe dọa sự an toàn đê điều và tính mạng, tải sản của nhân dân.

Theo Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Trịnh Duy Hùng, đối với sự cố kè Thanh Am và Sen Hồ, thành phố sẽ cho xử lý khẩn cấp, song việc thực hiện phải được sự chấp thuận của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Dự kiến, việc xử lý sự cố hai kè trên xong trong vòng 20 ngày tới để phục vụ công tác phòng chống lụt bão năm 2010./.