14/10/2010
|
15:11:00
Đề xuất ý tưởng phục dựng thành Thăng Long xưa
|
Khu khai quật Hoàng thành. (Nguồn: Internet) |
1. Ý tưởng phục dựng thành Thăng Long đến với tôi một cách tình cờ, vào khoảng 7
giờ 30 sáng ngày 1/8, khi nhận được tin báo về việc Khu di tích trung tâm Hoàng
thành Thăng Long chính thức được công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.
Tôi nghĩ, việc ghi nhận tuyệt vời này của UNESCO là một cơ hội. Nhưng rồi
công việc hàng ngày khiến tôi không nghĩ về nó nữa, như muôn vàn ý tưởng khác
đến rồi đi trong mỗi con người.
Khi theo dõi các tranh luận mới đây về bộ phim "Lý Công Uẩn - Đường tới
thành Thăng Long," có điều gì đó xuất hiện trong tôi, như là một cảm giác
không hài lòng, về một bộ phim ca ngợi tổ tiên mình mà phải nhờ nước người dàn
dựng. Và ý tưởng phục dựng thành Thăng Long lại quay về.
Nếu không có một phim
trường lịch sử đủ tầm cỡ, những cảm giác không hài lòng ấy sẽ tiếp tục đến trong
nhiều năm tới, trong những bộ phim khác, không chỉ với riêng tôi, và đó có lẽ
không phải là một dự báo viển vông.
Hãy dành riêng Hoàng thành hiện nay cho công việc nghiên cứu. Nhân dân với
tính ham hiểu biết và kính ngưỡng tổ tiên, nhìn vào một khu vực khai quật hiện
còn nhiều bề bộn, liệu sẽ đoán định được bao nhiêu về quá khứ? Còn gì bằng nếu
thành Thăng Long được phục dựng lại, ở một vị trí khác, đúng với quy mô vốn có
trong lịch sử? Sẽ ra sao nếu chúng ta quy hoạch từng khu vực riêng về triều Lý,
Trần, Lê... với những đường nét kiến trúc được phục dựng một cách cẩn thận và
đẹp tới từng chi tiết nhỏ?
Trong khung cảnh đó, những người phục vụ mặc trang phục của các triều đại
xa xưa và bán những món cổ truyền? Điện ảnh sẽ được hưởng lợi - hãy học hỏi cách
Hàn Quốc quảng bá văn hóa của họ ra nước ngoài bằng điện ảnh; du lịch được hưởng
lợi - một điểm đến thỏa mãn bất kỳ du khách nào.
Hà Nội không đi một nước cờ sai trong mục tiêu xây dựng một thủ đô văn
hóa. Du khách bốn phương khi đặt chân đến đây có thể có được câu trả lời: vì sao
thành Thăng Long lại trở thành di sản thế giới, và bản thân chúng ta thỏa mãn
nhu cầu được biết, tổ tiên đã sinh sống và trị nước ra sao một cách sinh động và
cụ thể.
2. Tôi không lạc quan đến nỗi cho rằng, phục dựng lại thành Thăng Long là
một việc dễ dàng. Sự khó khăn không nằm ở tài chính, hay ở việc tìm kiếm một địa
điểm hợp lý trong một thủ đô đã được mở rộng, mà nằm ở các công trình cụ thể. Theo tôi, có hai cách tiến hành.
- Thứ nhất: Chúng ta hiểu biết về quá khứ đến đâu sẽ phục dựng đến đó, làm
chính xác tới từng chi tiết cũng như vật liệu, từ thềm Điện Kính Thiên, chiếc
đầu rồng đất nung cho tới những viên gạch xây thành... thể hiện rõ kết quả
nghiên cứu về thành Thăng Long của các ngành liên quan như khảo cổ, mỹ thuật,
kiến trúc, xây dựng. Chúng ta đưa những đúc kết từ nghiên cứu vào đời sống thực,
chứ không dừng lại ở sự miêu tả mang tính sách vở khô khan.
- Thứ hai: Có thể sáng tạo ở những chi tiết không thể tìm hiểu được, mà
Việt phủ Thành Chương là một gợi ý điển hình. Chẳng hạn, cổng phủ của họa sỹ
Thành Chương không giống bất kỳ chiếc cổng làng cổ nào trên đất nước Việt Nam,
nhưng người dân ngắm nhìn nó đều thấy thân thuộc, vì nó được xây dựng từ việc
quan sát hàng trăm chiếc cổng làng đẹp và nổi tiếng nhất. Nó đã hoàn thành việc
chứa đựng hồn cốt Việt Nam.
Tôi có gọi đó là sáng tạo đỉnh cao cũng không có gì là quá đáng. Sáng tạo
là một đặc quyền mà lịch sử không làm được nữa và được ban tặng riêng cho những
người đang sống. Sau này nếu có tư liệu xác đáng sẽ bổ sung sửa chữa cũng không
có gì là muộn.
3. Có thể sẽ xảy ra những tranh luận sâu rộng, thậm chí tới từng chi tiết
kiến trúc. Cần có sự liên kết, phối hợp của nhiều ngành, vì công trình không chỉ
là tòa thành với những dãy cung điện mà còn có nhà cửa, đình chùa, các đồ đạc
nội thất, đồ dùng sinh hoạt, thậm chí trang phục, đồ ăn thức uống./.
(TT&VH/Vietnam+)