07/12/2012
|
11:19:00
Hà Nội 36 phố phường: Một thứ quà của lúa non - cốm
Cơn gió mùa thu hạ lướt qua vùng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm
của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn
ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu
thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? trong cái
vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phản phất hươnh vị mùi hoa cỏ. Dưới ánh
nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúc càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái
chất quý trong sạch của Trờị
Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới định
được,người ta gặt mang về. Rồi đến một loạt cách chế biến, những cách thức làm,
truyền tự đời này sang đời khác, một sự bí mật trân trọng và khe khắt giữ gìn,
các cô gái Vòng làm ra thứ cốm dẻo và thơm ấỵ Tất nhiên là nhiều nơi cũng biết
cách thức làm cốm, nhưng không có đâu làm được cốm dẻo, thơm và ngon được ở làng
Vòng, gần Hà Nộị Tiếng cốm Vòng đã lan khắp tất cả ba kỳ, và đến mùa cốm, các
người ở Hà Nội 36 phố phường vẫn thường ngóng trông cô hàng cốm xinh xinh, áo
quần gọn ghẽ, với cái dấu hiệu đặc biệt là cái đòn gánh hai đầu cong vút lên như
chiếc thuyền rồng ...
Cốm là thức quà đặc biệt riêng của đất nước, là thức dâng của những cánh
đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh
khiết của đồng quê nội cỏ Việt Nam. Ai nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà siêu
tết? Không có gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch,
trung thành như các việc lễ nghị Hồng cốm tốt đôi... Và không bao giờ có hai màu
lại hòa hợp hơn nữa: màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của
hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau
để hạnh phúc được lâu bền. (Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt
đẹp ấy mất dần, và những thức quý của đất mình thay dần bằng những thức bóng bẩy
hào nháng và thô kệch bắt chước nước ngoài: những kẻ mới giàu vô học có biết đâu
thưởng thức được những vẻ cao quý kín đáo và nhũn nhặn?).
Cốm không phải là thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít,
thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thấy thu lại cả trong hương vị ấy,
cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ: trong màu xanh của cốm,
cái tươi mát của lá non, và trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của
loài thảo mộc. Thêm vào cái mùi hơi ngát của lá sen già, ướp lấy từng hạt cốm
một, còn giữ lại cái ấm áp của những ngày mùa hạ trên hồ. Chúng ta có thể nói
rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ tronglá sen,
chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may chút
bụi nàọ Hỡi các bà mua hàng! Chớ có thọc tay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy
nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve... Phải nên kính trọng cái lộc của
Trời, cái khéo léo của người, và sự cố tiềm tàng và nhẫn nại của thần lúạ Sự
thưởng thức của các bà sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn và cái vui cũng sẽ tươi
sáng hơn nhiều lắm.
Cốm để nguyên chất ăn bao giờ cũng ngon và nhiều vị. Tất cả những cách
thức đem nấu khác chỉ làm cho thức quà ấy bớt mùi thơm và chất dẻo đi thôị Tuy
vậy, nhiều người ưa cái thứ cốm xào, thắng đường rất quánh. Thành ra một thứ quà
ngọt sắc và dính răng. Như vậy tưởng mua bánh cốm mà ăn lại còn thú vị hơn. Ở Hà
Nội, người ta còn làm một thứ chả cốm, nhưng cái thanh đạm của vị lúa không dễ
ăn với cái béo tục của thịt, mỡ.
Tôi thích hơn thứ chè cốm, nấu vừa đường và không đặc. Ít ra ở đây cốm
cũng còn giữ được chút ít vị thơm và chất dẻo, và chè cốm ăn cũng mát và lạnh.
Nhưng cũng chắng gì hơn là một lá cốm Vòng tươi sạch trong một chiếc lá sen mới
hái về./.
(Thạch Lam/Vietnam+)