08/03/2010
|
15:35:17
Nét đẹp trong lễ rằm tháng Riêng của người Việt
|
Đi lễ ở chùa Quán Sứ, Hà Nội. (Ảnh: Nhật Anh/TTXVN) |
“Lễ quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng”... Chỉ nghe qua đã thấy sự rộn ràng,
nô nức của các lễ hội và lòng người hướng về cõi tâm linh trong những ngày đầu
năm mới. Đây là dịp để mọi người tưởng nhớ đến tổ tiên, cội nguồn.
Hòa vào dòng người đi lễ đầu Xuân sẽ cảm thấy trời đất giao hòa, con người
như gần gũi nhau hơn. Đi lễ đầu năm đã trở thành một nét văn hóa đẹp và lâu đời
của mỗi người dân Việt Nam.
Ở Việt Nam từ xa xưa, ngày Rằm tháng Giêng được gọi là lễ Thượng nguyên
(sự mở đầu cao nhất), lễ Nguyên tiêu (đêm đầu tiên). Dân gian có tục đi chơi đón
trăng. Thanh niên từng toán một, nam riêng, nữ riêng, tụ tập quanh gốc đa đầu
làng, bên bờ hồ giữa xóm hoặc trên gò cao, kề bến nước, trong vườn hoa đào... Họ
hát giao duyên, những câu ca tình tứ:
"Nhớ ơn đêm Rằm tháng Giêng
Có ông Nguyệt lão se duyên đôi mình"
Hoặc:
"Sáng trăng sáng cả vườn đào
Hai cô đứng đó cô nào chồng chưa."
Cây đu dựng từ trong Tết được lưu lại để các anh, các chị trổ tài, cũng là
một cách níu giữ mùa Xuân dài thêm một thời đoạn nữa. Sau đó họ rủ nhau đi dạo
quanh xóm làng, tâm tình dưới ánh trăng thanh. Về sau lễ Thượng nguyên, lễ
Nguyên tiêu chuyển về chùa chiền.
Tất cả mọi chùa chiền ở làng hay phường phố đều làm lễ cúng, rộng cửa đón
khách thập phương. Không cứ là tín đồ Phật tử mà hầu như mọi nhà, nhất là giới
nữ, đều đến chùa lễ Phật. Bởi vậy tục ngữ Việt Nam có câu: “Lễ Phật quanh năm
không bằng Rằm tháng Giêng."
Lễ Thượng nguyên quan trọng, vì theo chuyện Phật thì chính ngày này chư
Phật đều từ cõi Cực lạc giáng lâm chùa chiền để chứng độ lòng thành của những
tín đồ, nên ai cũng muốn đến chùa dâng hương ngày hôm ấy, nhất là giới nữ. Các
vị lão bà đến chùa còn là để tụng kinh niệm Phật, vừa lần tràng hạt vừa kể hạnh
tức là những bài ca thuật lại sự tích của các Phật, các bồ tát và khuyến thiện,
răn đe tội lỗi, ca ngợi sự hy sinh cho đồng bào, đồng loại.
Đặc biệt, ở Việt Nam có khá đông đôi trai gái nặng lòng yêu nhau cũng đến
chùa, tới trước Phật điện để xin cầu phù hộ độ trì cho được cùng nhau vẹn ước
duyên tơ. Và thường thường là các Phật vốn từ bi cứu khổ nên vẫn tạo điều kiện
cho họ thực hiện ước mơ hạnh phúc sánh duyên.
Ngày Thượng nguyên-Rằm tháng Giêng có gốc gác là: Theo chuyện Phật thì
ngày mùng một đầu tháng (âm lịch) và ngày rằm là ngày của các Phật. Do vậy Phật
tử đều đến chùa dâng lễ vật cúng Phật vào hai ngày đó. Nhưng ngày mùng một ban
đêm lại đen tối mịt mù, ngược lại đêm Rằm thì trăng soi vằng vặc. Nhất là đêm
Rằm đầu tiên của một năm thì thiêng liêng lắm nên các Phật giáng lâm xuống mọi
chùa chiền để độ trì cho mọi người tai qua nạn khỏi, phúc lộc đầy nhà.
Khoảng dăm bảy thế kỷ trở lại đây, tín ngưỡng đạo giáo thâm nhập vào Phật
giáo. Tôn giáo này coi Rằm tháng Giêng là ngày vía Thiên quan, là dịp may hãn
hữu để làm lễ dâng sao giải hạn trừ tai ách. Do vậy các chùa cũng nhân ngày này
dựng đàn tràng làm lễ dâng sao.
Đàn tràng có 3 cấp. Trên cùng là Trời, Phật, Tiên, Thánh. Cấp giữa là các
vì sao thủ mạng (theo đạo Giáo, mỗi con người hàng năm chịu ảnh hưởng của một vì
sao nào đó). Cấp dưới cùng là các cô hồn chúng sinh lang thang vô định. Lễ vật
thường là hoa quả, trầu cau, xôi oản, trà rượu và đồ vàng mã. Đó chính cũng là
lý do khiến thêm nhiều người đến cửa chùa để cầu xin may mắn, tránh tai ương./.
Ngô Trọng Bình (Vietnam+)