21/10/2020
|
09:44:00
Tiếng Việt được nhận định là 1 trong 20 ngôn ngữ lớn nhất thế giới
|
Cuốn sách “Babel: Vòng quanh thế giới qua 20 ngôn ngữ” là công trình của tác giả Gaston Dorren, một nhà ngôn ngữ học người Hà Lan. (Ảnh: Nhã Nam) |
Cuốn sách “Babel: Vòng quanh thế giới qua 20 ngôn ngữ” do
Nhã Nam phát hành là công trình của tác giả Gaston Dorren, một nhà ngôn
ngữ học người Hà Lan.
Ông đã dành rất nhiều tâm huyết và nỗ lực tìm hiểu các nền ngôn ngữ
khác nhau. Sau cùng, ông chọn viết về 20 “người khổng lồ” trong số 6.000
ngôn ngữ của thế giới.
Trong chương đầu tiên của cuốn sách, nhà ngôn ngữ học Gaston Dorren
viết về tiếng Việt, ngôn ngữ của hơn 95 triệu người.
Ông đã cố gắng học tiếng Việt trong khoảng hơn một năm và phải thừa
nhận rằng đây là thứ ngôn ngữ đầy thử thách.
“Tiếng Việt có 6 dấu thanh, mỗi thanh khác nhau sẽ làm thay đổi hoàn
toàn nghĩa của từ, ngoài ra còn có 9 dấu phụ và nhiều đại từ thể hiện
giới tính và mức độ tôn trọng của người nói,” Gaston Dorren cho biết.
Theo ông, “văn bản tiếng Việt bao gồm những tập hợp từ 1 đến 6 chữ
cái rất đặc biệt và bất quy tắc, chúng ta chỉ có thể hiểu và ghi nhớ
bằng cách học thuộc lòng.”
Nhà
ngôn ngữ học Gaston Dorren. (Ảnh: NVCC)
Trong chương đầu tiên, tác giả viết: "Không một ngôn ngữ nào khác mà
tôi biết lại có nhiều dấu phụ đến vậy. Khi còn là một cậu bé, tôi đã
từng cảm thấy tờ tạp chí “Paris Match” của bố tôi kỳ lạ, bởi
rất nhiều những ký tự é, à và vô vàn những dấu lược, nhưng so với tiếng
Việt, tiếng Pháp trông vẫn còn đơn sơ và mộc hơn. Với không dưới 9 dấu
phụ khác nhau (á, à, ả, ã, ạ, â, ă, đ, ô và ơ, tôi thích cách gọi không
chính thống ‘o có râu’ mà người ta dùng cho ký tự này), tiếng Việt là
ngôn ngữ dành cho những người có đôi mắt tinh nhạy. Những dấu phụ này là
thiết yếu để đảm bảo việc phát âm chính xác, nhưng chúng cũng bổ sung
một phần đáng kể vào gánh nặng ghi nhớ. Chia động từ, thử thách của đa
số ngôn
ngữ ở châu Âu ư? Không đáng là gì so với tiếng Việt..."
Cuốn sách được xuất
bản lần đầu bằng tiếng Anh năm 2018. Tờ báo "The
Guardian" đã nhận xét cuốn sách “đưa ra những chỉ dẫn thú vị về
ngôn ngữ và tôn vinh sự đa dạng của các ngôn ngữ.”
Theo sách "Sáng Thế Ký" (cuốn đầu tiên của Kinh Thánh Cựu
ước), thuở ban đầu, khi còn nói chung một ngôn ngữ, con người đã cùng
nhau xây dựng tháp Babel với mong muốn chạm đến thiên đường. Thấy tháp
Babel ngày một cao, Thiên Chúa đã ngăn chặn việc đó bằng cách tạo ra
nhiều ngôn ngữ khác nhau, gây ra sự bất đồng về ngôn ngữ, khiến con
người không thể hợp tác với nhau dễ dàng như trước nữa. Tháp Babel trở
thành ngọn tháp đại diện cho sự đa dạng của ngôn ngữ loài người.
Đếm xem có bao nhiêu ngôn ngữ trên thế
giới này là một việc vô cùng khó khăn. Ông chỉ ra rằng
6.000 là một con số thường được người ta đưa ra khi ước tính số lượng
ngôn ngữ nói và viết trên thế giới ngày nay, trung bình cứ 1,25 triệu
người lại có một ngôn ngữ.
“Một sự đa dạng đáng kinh ngạc, chúng ta đang sống trong một tòa tháp
Babel đồ sộ làm sao! Hơn 6.000 ngôn ngữ hiện có của thế giới chính là
6.000 vũ trụ tinh thần khác nhau chứa đựng thế giới quan của các nền văn
hóa,” ông viết.
Khác với một cuốn sách học thuật khô khan, “Babel: Vòng quanh
thế giới qua hai mươi ngôn ngữ” rất dễ tiếp nhận, ngay cả với những
người đọc không có nền tảng dày dặn về ngôn ngữ học. Đây là một cuốn sách
vừa vui nhộn vừa mang tính giáo dục.
Mỗi chương bắt đầu với một hồ sơ ngắn về ngôn ngữ được bàn đến: Các
tên gọi khác nhau, ngữ hệ, số lượng người sử dụng, một số điểm cơ bản về
ngữ pháp, phát âm và hệ thống chữ viết cũng như thông tin về từ mượn.
Tất nhiên những con số ấy vẫn chưa có căn cứ chắc chắn, vì các số liệu
thống kê về ngôn ngữ rất thất thường. Tác giả cho biết, ông đã tham khảo
nhiều nguồn, tổng hợp các thống kê và lấy con số trung bình cho dễ
hiểu, dễ nhớ.
Một phiên bản của cuốn sách bằng tiếng Ba
Lan. (Ảnh: monitorkulturalny.pl)
Thông qua cuốn sách, tác giả cũng bày tỏ lo lắng về việc nhiều ngôn
ngữ đang bị mất đi, kéo theo sự mất mát về di sản và truyền thống của
các dân tộc. Từ thống kê sơ bộ, có thể khẳng định rằng ít nhất 75% những
người sống trên hành tinh này có thể giao tiếp bằng một trong hai mươi
ngôn ngữ được mô tả trong sách. Sự phổ biến của các nền ngôn ngữ lớn
đang gây ra sự suy vi của hàng trăm, thậm chí hàng nghìn ngôn ngữ nhỏ
hơn. Đây là một bi kịch, khi mà trên mọi châu lục, ngôn ngữ bản địa
không còn được sử dụng nữa, đồng nghĩa với sự xóa sổ những tri thức quý
giá được mã hóa trong ngôn từ.
Gaston Dorren là nhà ngôn ngữ học và là một người đa ngữ thật sự với
khả năng nói được tiếng Hà Lan, tiếng Limburg, tiếng Anh, tiếng Đức và
tiếng Tây Ban Nha, đồng thời đọc được tiếng Pháp, tiếng Afrikaans, tiếng
Frisian, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Ý, tiếng Catalan, tiếng Đan Mạch,
tiếng Na Uy, tiếng Thụy Điển, tiếng Luxembourg và tiếng Esperanto.
Ông thường xuyên viết bài cho tạp chí ngôn ngữ học nổi tiếng “Onze
Taal,” và biên tập cho trang blog “Language Writer”./.
Minh Thu (Vietnam+)