11/06/2021
|
18:09:00
Vì sao đường sắt Cát Linh-Hà Đông có sự vênh về tiêu chuẩn an toàn?
|
Dự án đường sắt đô thị Cát Linh-Hà Đông sử dụng công nghệ và tiêu chuẩn của Trung Quốc. (Ảnh: CTV/Vietnam+) |
Liên quan đến thông tin Tư vấn ACT (Pháp) đưa ra cảnh báo đối với dự
án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh-Hà Đông, trong đó có những yếu
tố liên quan đến an toàn, đã khiến nhiều người dân lo lắng.
Nhiều câu hỏi đặt ra là các cảnh báo này có thực sự đáng ngại hay
không? Với các cảnh báo mất an toàn sẽ xử lý ra sao? Ai chịu trách nhiệm
khi vận hành dự án xảy ra rủi ro?
Cùng với đó là câu hỏi, tại sao dự án sử dụng tiêu chuẩn Trung Quốc
nhưng tư vấn lại đánh giá theo tiêu chuẩn châu Âu?
Lệch pha chuẩn Âu-Á
Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, dự án đường sắt Cát Linh-Hà
Đông đã được Tư vấn ACT cấp chứng nhận an toàn hệ thống vào ngày 29/4.
Tuy nhiên, đi kèm đó, tư vấn ACT cũng đưa ra 16 khuyến cáo chưa đạt
tiêu chuẩn châu Âu theo các nhóm gồm: Dự án không bảo đảm an toàn hệ
thống điện kéo, hệ thống phanh điện; nhân sự chưa sẵn sàng xử lý tình
huống khẩn cấp trong khai thác; Tổng thầu EPC Trung Quốc không cung cấp
đủ tài liệu liên quan tới an toàn vận hành hệ thống; hệ thống an toàn
cháy nổ nhà ga trên tuyến không bảo đảm; an toàn hệ thống cầu cạn cũng
chưa bảo đảm.
Giải thích về vấn đề này, theo đại diện Bộ Giao thông Vận tải, ngay
từ đầu ký hợp đồng dự án đường
sắt Cát Linh-Hà Đông, theo Luật Đường sắt và quy chuẩn của
Trung Quốc không có đánh giá an toàn hệ thống. Tuy nhiên, đến 2017,
công trình xây dựng xong và lắp đặt thiết bị để chuẩn bị cho giai đoạn
khai thác, lúc này Luật Đường sắt đã bổ sung quy định đánh giá an toàn,
đặc biệt đây lại là dự án đường sắt đô thị đầu tiên của Việt Nam.
"Thời điểm đó, để đánh giá an toàn dự án, nước ta chưa có kinh nghiệm
nên phải thuê Tư vấn là bên thứ 3 để đánh giá độc lập, khách quan và
minh bạch, sau đó đã tổ chức đấu thầu quốc tế để lựa chọn tư vấn đánh
giá an toàn và lựa chọn được đơn vị Tư vấn ACT trúng thầu," đại diện Bộ
Giao thông Vận tải cho hay.
Đặc biệt, phía Bộ Giao thông Vận tải cũng khẳng định dự án đường sắt
đô thị Cát Linh-Hà Đông thực hiện phần lớn theo tiêu chuẩn của Trung
Quốc bao gồm từ thiết kế, thi công, nghiệm thu tới vận hành khai thác.
Trong khi đó, Tư vấn ACT lại đánh giá theo tiêu chuẩn châu Âu nên mới
xảy ra sự “lệch pha” giữa tiêu chuẩn.
Độ trễ về thời gian thi công ảnh hưởng tiêu chí đánh giá
Bên cạnh sự vênh nhau giữa công nghệ Á (của nhà thầu Trung Quốc) và
công nghệ Âu (đánh giá của tư vấn Pháp), một vấn đề nữa ảnh hưởng đến
tiêu chí đánh giá đó là vấn đề thời gian thì công của dự án.
Theo đó, dự án được phê duyệt thiết kế từ năm 2010-2011, trong khi
một số nội dung được Tư vấn ACT đánh giá theo công nghệ hiện nay, tức là
sau 10 năm, nên sẽ có những bất cập bởi mức độ phát triển của công nghệ
rất nhanh.
Cụ thể, tiêu chuẩn tàu điện đô thị của Trung Quốc chỉ yêu cầu đánh
giá và cấp chứng nhận an toàn với hệ thống tín hiệu điều khiển chạy tàu,
không đánh giá và cấp chứng nhận an toàn cho các hạng mục hệ thống điện
kéo, phanh điện của đoàn tàu và các hệ thống còn lại của dự án, trong
khi đó tiêu chuẩn châu Âu lại yêu cầu đánh giá.
Theo một chuyên gia giao thông, thực tế đối với tiêu chuẩn thiết kế
xây dựng đường sắt đô thị tại các nước châu Á nói chung, trong đó có
Trung Quốc, đều không có quy định phải đánh giá an toàn hệ thống.
Thông lệ chung, các nước sẽ tiến hành kiểm tra nghiệm thu từng phần
như xây lắp, thiết bị... bảo đảm đúng khối lượng và các tiêu chuẩn thiết
kế. Sau đó, cho vận hành thử từ 6-9 tháng, khi thấy không có trục trặc
hoặc vấn đề nghiêm trọng xảy ra, sẽ quyết định đưa vào vận hành khai
thác thương mại.
“Bản chất việc đánh giá an toàn hệ thống là phát hiện và đưa ra những
khuyến cáo phòng ngừa rủi ro khi vận hành khai thác. Đây thực chất là
một công việc để tạo dữ liệu đầu vào phục vụ cho công tác quản lý rủi ro
hoặc hệ thống quản lý an toàn. Khi những khuyến cáo được đưa ra, chủ
đầu tư hoặc chủ sở hữu, nhà khai thác công trình, thiết bị nếu giải
quyết được ngay hoặc có giải trình, giải pháp khắc phục trước mắt, lâu
dài thì cũng được xem xét để triển khai. Những khuyến cáo đó vẫn được
đơn vị tư vấn đánh giá bảo lưu và nêu vào chứng chỉ,” vị chuyên gia này
cho hay.
Chờ nghiệm thu xong mới đưa vào khai thác
Sau khi tiếp nhận các khuyến cáo trên, lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải
cho biết đó là những khuyến nghị mang tính phòng ngừa rủi ro trong quá
trình vận hành, khai thác. Từ tháng 1-3/2021, chủ đầu tư và các đơn vị
liên quan đã khắc phục và hoàn thành sửa chữa theo các khuyến nghị mà Tư
vấn ACT đưa ra.
Mặt khác, Công ty Metro Hà Nội (đơn vị vận hành) cũng đã hoàn thiện
lại 64 quy trình xử lý tình huống khẩn cấp, đã diễn tập ngoài hiện
trường, bổ sung các biển chỉ dẫn cho người khuyết tật... đồng thời thuê
tư vấn nước ngoài để hỗ trợ vận hành và hoàn thiện hệ thống trong một
năm. Ngoài ra, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội cũng đã hoàn thiện các
khuyến nghị thuộc trách nhiệm của Công ty Metro Hà Nội.
Hiện 13 đoàn tàu đã được Cục Đăng kiểm Việt Nam kiểm tra, cấp giấy
chứng nhận chất lượng, an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương
tiện. Các đoàn tàu đã vận hành thử hơn 15.000km đảm bảo an toàn. Dự án
cũng đã được cấp chứng nhận của Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy, kết
quả đánh giá an toàn bước 2 về hệ thống tín hiệu.
Bộ
Giao thông Vận tải và Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã phối hợp thực
hiện việc tiếp nhận dự án. (Ảnh: CTV/Vietnam+)
Cuối tháng 4/2021, Ban Quản lý dự án Đường sắt (Bộ Giao thông Vận
tải) và Công ty Metro Hà Nội đã hoàn thành công tác bàn giao hồ sơ tài
liệu, hoàn thành công tác kiểm đếm tài sản dự án tại hiện trường. Bộ
Giao thông Vận tải và Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã phối hợp thực
hiện việc tiếp nhận dự án và hoàn thiện các giải pháp xử lý đối với
những khuyến cáo đánh giá an toàn hệ thống của Tư vấn Pháp ACT.
“Dự án được thực hiện đảm bảo đúng quy mô, tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết
kế được duyệt, nội dung hợp đồng dự án và đáp ứng các chỉ tiêu vận hành
theo tiêu chuẩn dự án. Tư vấn ACT (Pháp) đã cấp chứng nhận an toàn hệ
thống cho dự án đường sắt đô thị Cát Linh-Hà Đông. Hồ sơ nghiệm thu dự
án đường sắt đô thị Cát Linh-Hà Đông đã được Bộ Giao thông Vận tải gửi
Hội đồng Kiểm tra Nhà nước về công tác nghiệm thu công trình xây dựng từ
cuối tháng Tư vừa qua,” đại diện Bộ Giao thông Vận tải nhấn mạnh.
Thừa nhận đường sắt Cát Linh-Hà Đông là công trình đường sắt đô thị
đầu tiên được triển khai xây dựng tại Việt Nam với yếu tố mới, đặc thù,
phức tạp về công nghệ và tổ chức vận hành, chưa có công trình tiền lệ,
đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho rằng các thành viên của Hội đồng cũng
đang tiến hành kiểm tra, nghiên cứu hồ sơ, kinh nghiệm quốc tế và đánh
giá một cách thận trọng, kỹ lưỡng cũng như toàn diện nhất trước khi
thống nhất kết quả đánh giá cuối cùng, sau đó mới chính thức bàn giao
cho Hà Nội để vận hành thương mại./.
Đường sắt đô thị Cát Linh-Hà Đông có chiều dài tuyến đi
trên cao là 13,5km (từ Cát Linh đi Hà Đông) 12 nhà ga trên cao. Đoàn tàu
chạy với vận tốc thiết kế tối đa 80km/giờ, vận tốc bình quân khai thác
35km/giờ, khai thác với tần suất vận chuyển khoảng 2 phút/chuyến.
Theo tính toán, đoàn tàu đi từ đầu ga Cát Linh đến ga Yên
Nghĩa sẽ mất 23 phút với 12 nhà ga, thời gian chạy từ ga này đến ga kia
là khoảng 1 phút với quãng dừng khoảng 30-45 giây.
Dự án đường sắt Cát Linh-Hà Đông được khởi công vào tháng
10/2011 do Bộ Giao thông Vận tải làm chủ đầu tư có tổng mức đầu tư sau
điều chỉnh là 886 triệu USD (khoảng hơn 20.000 tỷ đồng).
Việt Hùng (Vietnam+)