Ngồi nghe “lúa non” kể chuyện quảng bá cho cốm mộc Mễ Trì
|
|
Gian hàng trưng bày giới thiệu nghề làm cốm Mễ Trì tại Liên hoan Du lịch làng nghề truyền thống Hà Nội và các tỉnh Đồng bằng sông Hồng. (Ảnh: Thanh Hà/TTXVN)
|
Cũng là những làng nghề làm cốm từ rất xưa, nhưng người dân Hà Nội chỉ
biết đến cốm làng Vòng.
Thời gian gần đây, khi làng Vòng đã hiếm dần người làm cốm thì cốm Mễ
Trì Hạ mới dần tạo được thương hiệu.
Bắt đầu từ những lần lang thang trên mạng
Không khăn xếp, không áo cổ lá sen với đôi quang gánh, thay vào đó là
chiếc áo phông quần âu giản dị, chiếc xe máy chở những gói cốm mộc còn
thơm, chàng trai với cặp kính cận Đức Bằng hào hứng kể về “nghề tay
trái” này của anh bên cạnh nghề kinh doanh thuốc.
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình ở làng Mễ Trì Hạ, một ngôi làng
giàu truyền thống về sản xuất và làm cốm, cũng như bao người bạn đồng
lứa, anh tiếp xúc và biết đến cốm từ khi còn rất nhỏ.
Gia đình anh cũng làm cốm lâu năm nên khi nhắc đến thứ quà quen thuộc
này, chàng trai với tuổi đời còn rất trẻ (Bằng sinh năm 1987) có thể kể
rất rõ từ cách chọn lúa, cách chế biến cốm sao cho ngon đến cách bảo
quản…” Đó là những điều rất cơ bản mà bất cứ đứa trẻ nào trong làng cũng
biết,” anh cho biết.
Tuy cũng có nghề sản xuất cốm nhưng gia đình anh đã chuyển sang kinh
doanh từ hơn chục năm, từ đó trong suy nghĩ của anh luôn khao khát tìm
kiếm phương thức đem món ăn cổ truyền của làng mình được biết đến rộng
hơn nữa.
Trong một lần tình cờ gia nhập mạng xã hội facebook, Bằng đã thấy một số
người bạn của mình chụp ảnh những món ăn rồi đưa lên trang cá nhân và
bán. Sau khi tham khảo bạn bè và lôi kéo một số người bạn, những hình
ảnh về cốm cũng như những thông tin cụ thể về giá cả, chất lượng, cách
đặt mua hàng… tràn ngập trên trang cá nhân của anh.
Có thể nói, bán hàng trực tuyến là một cách thức bán hàng tuy không còn
xa lạ với nhiều bạn trẻ. Bằng chức năng tag (gắn tên bạn bè) lên ảnh,
những hình ảnh về món hàng kèm thông tin đã tự động hiện lên những trang
cá nhân của bạn bè. Ngoài ra việc để chế độ công khai giúp cho những ai
không phải bạn bè của chủ nhân đăng ảnh nhưng vẫn có thể theo dõi đầy
đủ.
Không cần tốn nhiều công sức, tiết kiệm tiền bạc và thời gian nhưng vẫn
có thể phổ biến thông tin rộng rãi, chính vì vậy bán hàng qua facebook
và những trang mạng như forum đang dần chiếm được ưu thế và ngày càng
được nhiều người lựa chọn. Hơn nữa, cốm là mặt hàng khá mới mẻ và ít
người kinh doanh nên có thể thu hút sự chú ý. Tuy vậy, Bằng chia sẻ “bán
hàng trên mạng có nhiều thuận lợi nhưng khó khăn và vất vả cũng nhiều
vô vàn, nhất là bán các loại thực phẩm”…
Trong thời gian đầu khi kinh doanh trên mạng, Thúy Nga, cô gái trẻ sinh
năm 1988, đồng thời cũng là một người bán cốm qua mạng cho biết, vì xuất
phát điểm là facebook cá nhân, bạn bè ít nên vẫn chưa được nhiều người
biết đến.
Do mới thử sức để kiếm thêm thu nhập và bán cho bạn bè người thân nên cô
để giá khá “hữu nghị,” số tiền thu về được lãi không có nhiều. Ngoài ra
thì do mọi người ít biết đến cốm làng Mễ Trì Hạ nên có nhiều e dè và
ngại ngùng. “Mọi người đều hỏi đây có phải là cốm làng Vòng không? Khi
mình trả lời không thì họ thường chẳng nói gì nữa,” Nga cho biết.
Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm cũng được người mua rất chú ý. Vì chỉ
là ảnh chụp nên những người tìm mua thường hỏi rất kỹ về chất lượng cũng
như cách bảo quản cốm. Cả Nga và Bằng thường nhận được những câu hỏi
như “Cốm này sao lại không xanh?” “Cốm này để được bao nhiêu lâu?”…
Với những khách hàng ở xa, thậm chí ở nước ngoài đều bày tỏ rất thích ăn
cốm nhưng không thể đặt mua do vận chuyển xa, cốm không được tươi ngon
và có độ dẻo như ban đầu nên rất nuối tiếc. Thậm chí còn có những vất vả
“từ trên trời rơi xuống” như khách đặt mua không nhắn tin rõ địa chỉ,
hoặc khi vận chuyển đến nơi liên lạc không thấy trả lời.
Thời gian về sau có rất nhiều người cũng nắm bắt được cơ hội và mở những
trang bán chuyên nghiệp về cốm và có những lời rao bán mượn danh cốm
Vòng “chính gốc” nên lại càng tăng thêm về sự cạnh tranh. Sau này khi
trên báo chí có nhiều thông tin về cốm phun phẩm hóa chất cũng tại làng
Mễ Trì Hạ khiến nhiều người cũng đặt câu hỏi hơn. Để kể về những khó
khăn thì có rất nhiều nhưng với sức trẻ và những hoài bão mong muốn của
bản thân, Bằng và Nga vẫn quyết tâm đem hình ảnh của cốm mộc kinh doanh
và phát triển lớn hơn trên mạng.
Tuy có rất nhiều khó khăn nhưng cả Bằng và Nga đều luôn trăn trở tìm
cách khắc phục. “Mình chưa bao giờ nghĩ đến chuyện bỏ cuộc,” Nga nói.
Với việc cạnh tranh với những bạn trẻ cùng bán cốm trên mạng, Nga luôn
tìm cách cải thiện và đảm bảo chất lượng trong khâu chăm sóc khách hàng.
Do bán cho bạn bè thân quen nên họ đều rất yên tâm với nguồn gốc chất
lượng cốm.
Với Bằng thì do nhà có nghề làm cốm lâu đời nên việc lấy cốm đem bán
cũng rất thuận tiện, khi có đơn đặt hàng có thể lấy được luôn nên đảm
bảo là cốm tươi ngon và không qua ngâm nước. Trong mỗi lần vận chuyển
cốm, họ đều gửi kèm theo một tờ hướng dẫn cách bảo quản một cách chi
tiết và cụ thể. Đây chính là một trong những điểm khác biệt mà cả Nga và
Bằng nghĩ ra, để nâng cao sự chuyên nghiệp của mình.
Cũng vì đối tượng khách hàng đều là bạn bè, anh chị em cùng làm việc nên
Nga thường không lấy tiền vận chuyển. Nhờ vậy, dù mới kinh doanh được
hơn 2 tháng nhưng họ đã có một lượng khách hàng ổn định và được giới
thiệu cho nhiều người khác.
Sau khi thông tin cốm phun thuốc bị phanh phui trên các báo đài, Nga và
Bằng cho biết việc kinh doanh cốm lại có nhiều thuận lợi hơn. Tất cả là
nhờ những khách hàng đã từng sử dụng cốm trước đó tin tưởng hơn về nguồn
gốc cốm, và từ đó họ đã có thể yên tâm hơn về nơi cung cấp cốm để giới
thiệu cho bạn bè và người thân của mình.
Ước nguyện được lưu giữ món ăn truyền thống làng quê
Khi được hỏi tại sao chàng trai trẻ không nối nghiệp gia đình tiếp tục
giữ nghề sản xuất và chế biến cốm để bảo tồn nghề làm cốm mộc đang dần
bị mai một, Bằng đã bộc bạch hơn về quyết định kinh doanh của mình. Do
bản thân đã có một hướng đi riêng từ trước và gia đình đã thôi làm chế
biến cốm, nên anh cũng không dành nhiều thời gian để làm nghề.
Anh không cho rằng cứ tiếp tục theo nghề chế biến và sản xuất cốm mới là
bảo tồn cho ngành nghề này, mà cần phải có cách đưa hình ảnh cốm Mễ Trì
vươn ra bên ngoài, từ đó mới tạo được động lực và nguồn vốn để phát
triển mạnh mẽ hơn. Cùng quan điểm với Bằng, Nga cho biết việc kinh doanh
cốm trên mạng, chủ yếu là qua facebook cũng là một cách giúp cho cốm Hà
Nội được biết đến nhiều hơn, nhất là sau khi nghề làm cốm làng Vòng
đang dần bị mai một.
Hơn ai hết, họ hiểu lý do tại sao cốm của Mễ Trì Hạ tuy cũng có thời
gian làm nghề lâu dài, chất lượng tốt, là cốm mộc ngang với cốm Vòng
nhưng ít được biết đến. Nếu tiếp tục duy trì hình thức kinh doanh truyền
thống như bỏ mối cho khách quen hoặc bán tại chợ tuy có nguồn khách
hàng ổn định nhưng không được mở rộng ra bên ngoài.
Thiếu sự quảng bá hình ảnh, nhiều khi đem ra ngoài bán phải mang danh
cốm Vòng. Bên cạnh đó, Bằng thấu hiểu sự quyết tâm của những người dân
trong làng vẫn ngày đêm quyết gìn giữ nghề truyền thống quê hương. Chính
điều ấy đã thôi thúc Bằng và Mai quyết tâm đem thương hiệu cốm mộc của
làng Mễ Trì xây dựng danh tiếng, tạo nên một thương hiệu riêng vững bền
và có tiếng. “Đăng trên diễn đàn hay những trang facebook cá nhân, em
luôn ghi rất rõ chính gốc cốm làng Mễ Trì Hạ.” Đó cũng như một lời cam
kết về chất lượng, cũng như mang tình yêu và lòng tự hào về hạt cốm quê
hương.
Cứ mỗi độ thu sang, người dân Hà Nội là bồi hồi nhớ hương cốm cũ. Tuy
đôi quang gánh quen thuộc năm nào không còn rảo bước chân trên những con
phố, nhưng cái gói lá sen nho nhỏ, buộc bằng lạt nếp màu xanh bên trong
ấp ủ những hạt cốm còn thơm hương bây giờ đang được chính những đôi tay
của những con người trẻ tuổi như Bằng và Mai gìn giữ và trao đi.
Có thể nói, họ như những hạt “lúa non,” đang lưu giữ những tinh hoa của
thiên nhiên và con người, ngày đêm luôn cố gắng vươn mình lớn mạnh để
đem những tinh hoa ấy được đến với mọi người./.
Cầm Anh (TTXVN/Vietnam+)