Làm thế nào phòng ngừa các bệnh do nắng nóng cho trẻ em
|
|
Trẻ nhỏ không nên hoạt động ở ngoài trời, ở lâu dưới ánh nắng gay gắt. (Ảnh: Minh Quyết/TTXVN)
|
Mùa Hè nóng, oi bức, đặc biệt là những ngày nhiệt độ ngoài trời lên
tới 40 độ C là nỗi lo ngại lớn đối với nhiều phụ huynh. Nhiệt độ và độ
ẩm không khí tăng cao bất thường kéo theo nguy cơ trẻ bị suy kiệt vì
nóng, thậm chí là say
nắng.
Theo các bác sỹ Bệnh viện Nhi Trung ương, việc có quá nhiều hoạt động
ở ngoài trời, ở lâu dưới ánh nắng gay gắt, không uống đủ nước và mặc
quần áo không thích hợp có thể khiến trẻ mắc các bệnh
do nắng nóng. Do vậy, mọi người cần hiểu rõ các biểu hiện
trong cơ thể để phòng bệnh do nắng nóng gây ra.
Để có thể hoạt động bình thường, cơ thể phải liên tục duy trì nhiệt
độ ở mức 37 độ C. Thân nhiệt chịu sự kiểm soát chặt chẽ của tuyến dưới
đồi nằm ở não. Khi thân nhiệt tăng cao, tuyến dưới đồi bật đèn xanh,
giúp khởi động một loạt thay đổi trong cơ thể. Trẻ thở nhanh hơn và nông
hơn, lượng máu di chuyển tới da tăng lên và mồ hôi toát ra.
Phần lớn nhiệt dư thừa được thải qua da. Điều này sẽ diễn ra một cách
dễ dàng nếu không khí quanh ta mát và khô. Trường hợp ngược lại, nếu
không khí nóng và ẩm, và nếu trẻ ở trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời thì
việc thải nhiệt sẽ gặp nhiều khó khăn. Mồ hôi không thể bốc hơi nhanh,
cơ thể không giải phóng đủ nhiệt, thân nhiệt vì thế sẽ tăng lên nhanh
chóng. Thân nhiệt quá cao có thể gây tổn thương cho não và các cơ quan
quan trọng khác.
Các bệnh liên quan tới nắng nóng
Ra mồ hôi nhiều mà không được bù nước đầy đủ có thể dẫn tới mất nước
và chuột rút, trong khi cơ thể không thải đủ nhiệt sẽ dẫn tới suy kiệt
vì nóng, thậm chí là say nắng cần cấp cứu. Chuột rút, kiệt sức vì nóng
hay say nóng thường xuất hiện ở trẻ lớn tham gia hoạt động thể lực kéo
dài dưới nắng nóng như trong giờ chơi thể thao. Với trẻ nhỏ, bệnh chủ
yếu liên quan tới nắng nóng là mất nước.
1. Mất nước
Trẻ bị mất nước khi lượng dịch thoát ra qua mồ hôi và nước tiểu lớn
hơn lượng dịch uống vào. Mất nước ở mức độ nhỏ, kể cả chỉ tương đương 2%
cân nặng, cũng có thể ảnh hưởng xấu tới trẻ. Mất nước làm giảm khả năng
điều hòa thân nhiệt và do đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh do nắng nóng
khác.
Các biểu hiện của mất nước ở trẻ: Môi khô, khát nước, tiểu ít hoặc
không tiểu, nước tiểu cô đặc, sẫm màu; Khóc không có nước mắt; Trẻ quấy
khóc, khó chịu; Có vẻ ủ rũ, lờ đờ, mệt mỏi. Trường hợp nặng, trẻ có biểu
hiện mắt trũng, thóp trũng, buồn nôn, nôn, lờ đờ hay hôn mê.
Xử trí: Nếu nghi ngờ bé bị thiếu nước, cần chuyển bé vào nơi thoáng
mát, cho bé uống nước. Nếu bé không cảm thấy dễ chịu hơn thì cần tìm sự
trợ giúp y tế.
2. Chuột rút do nóng
Chuột rút do nóng là tình trạng đau cơ hay co cứng cơ, thường xuất
hiện ở vùng bụng, cánh tay hay cẳng chân, khi vận động quá mức trong
thời tiết nóng. Trẻ hay vã mồ hôi nhiều khi hoạt động mạnh dễ bị chuột
rút kiểu này. Ra mồ hôi nhiều khiến cơ thể mất nước và muối, hàm lượng
muối thấp trong cơ khiến cơ co rút đau đớn. Chuột rút do nóng cũng có
thể là biểu hiện của kiệt sức do nóng.
Xử trí cho trẻ: Ngừng hoạt động thể lực và ngồi yên ở nơi râm mát,
uống nhiều nước, tiếp tục ngừng hoạt động thể lực mạnh trong vòng vài
giờ sau khi hết bị chuột rút để tránh rơi vào kiệt sức hay say nắng đồng
thời tìm trợ giúp y tế nếu tình trạng không cải thiện sau một giờ.
3. Kiệt
sức do nóng
Các dấu hiệu cảnh báo: Vã mồ hôi như tắm, người nhợt nhạt, chuột rút,
mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, nôn, ngất; da lạnh và ẩm ướt; mạch nhanh và
yếu; thở nhanh và nông.
Xử trí: Nếu không được điều trị, kiệt sức vì nóng có thể tiến triển
thành say nắng. Cần tìm trợ giúp y tế nếu tình trạng này không tiến bộ
sau một giờ. Giúp trẻ hạ thân nhiệt bằng các biện pháp cho uống nước
mát, tắm nước mát, lau người bằng khăn mát, đưa trẻ tới nơi có quạt mát,
điều hòa, mặc quần áo nhẹ nhàng, thoáng mát.
Mấy ngày gần đây tại Hà Nội, người dân trải qua đợt
nắng nóng đỉnh điểm, nhiệt độ phổ biến 38-40 độ C. (Ảnh: Minh
Quyết/TTXVN)
4. Say nắng
Đây là căn bệnh nghiêm trọng nhất do nắng nóng. Bệnh xuất hiện khi cơ
thể không còn khả năng kiểm soát nhiệt độ: Thân nhiệt gia tăng nhanh
chóng, ra mồi hôi không đủ để giải tỏa nhiệt, cơ thể không thể tự làm
mát. Thân nhiệt có thể lên tới 39,5 độ C hoặc cao hơn trong vòng 10-15
phút. Say nắng có thể dẫn tới tử vong hoặc tàn phế vĩnh viễn nếu không
được điều trị cấp cứu kịp thời.
Các dấu hiệu cảnh báo: Thân nhiệt lên cao (trên 39,5 độ C); da nóng,
đỏ và khô (không ra mồ hôi), mạch nhanh, mạnh kèm theo đau đầu nhức
nhối, chóng mặt, buồn nôn, mê sảng và mất ý thức.
Xử trí: Say nắng là tình trạng cấp cứu, có thể dẫn tới tử vong. Khi
thấy trẻ có những dấu hiệu nêu trên, cần nhờ người gọi xe cấp cứu trong
khi tìm cách hạ thân nhiệt của trẻ, chuyển trẻ tới khu vực râm mát.
Người lớn cần nhanh chóng hạ thân nhiệt của trẻ bằng bất cứ biện pháp
như dùng vòi nước mát hay xô nước mát xối lên người, dùng khăn ướt lau
người… Nếu độ ẩm không khí thấp, cần bọc trẻ trong một tấm vải ướt và
mát rồi quạt thật mạnh.
Theo dõi thân nhiệt và tiếp tục các biện pháp làm mát cho tới khi
nhiệt độ xuống còn 38,5 hay 39 độ C.
Nguy cơ mắc bệnh do nắng nóng tăng cao ở các nhóm trẻ như: Trẻ dưới 4
tuổi tỷ lệ diện tích bề mặt cơ thể trên cân nặng cao hơn so với người
lớn khiến lượng nhiệt hấp thu từ môi trường và lượng nhiệt sản sinh khi
vận động đều cao hơn. Trẻ quá nhỏ chưa thể tự vận động để lấy nước uống
sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm trẻ. Trẻ đủ lớn để tự lấy nước
cũng thường hay quên, không uống đủ nước.
Tiếp theo là nhóm trẻ bị bệnh cấp tính, đặc biệt là sốt và bệnh đường
tiêu hóa. Trẻ vận động quá nhiều, nhất là nếu chưa quen với nắng nóng,
lại quá mập hoặc không thật khỏe mạnh. Trẻ đang dùng các loại thuốc làm
giảm khả năng điều hòa nhiệt của cơ thể, ví dụ thuốc kháng histamin
chống dị ứng, thuốc lợi tiểu hay thuốc điều trị bệnh tâm thần. Trẻ từng
có tiền sử bị bệnh liên quan tới nắng nóng.
Theo các bác sỹ Bệnh viện Nhi Trung ương, để phòng bệnh cho trẻ trong
thời điểm nắng nóng, các bậc phụ huynh cần tham khảo dự báo thời tiết
để lập kế hoạch cho các hoạt động ngoài trời của trẻ.
Đội mũ rộng vành cho trẻ, mặc quần áo thoáng mát, rộng rãi, sáng màu,
bôi kem chống nắng 30 phút trước khi ra đường. Tránh những nơi nắng
gắt, không đứng trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời hay đứng ở nơi đông
người.
Trẻ cần uống đủ nước, dùng các loại dịch không gây lợi tiểu, ví dụ
nước lọc, tránh các loại nước có cồn vì chúng càng làm gia tăng tình
trạng mất nước. Khi hoạt động thể lực trong môi trường nóng bức, trẻ có
thể uống 0,5-1 lít nước mát mỗi giờ.
Các bác sỹ lưu ý quạt máy có thể khiến trẻ thấy bớt nóng, nhưng khi
nhiệt độ môi trường lên quá cao, quạt sẽ không giúp phòng ngừa bệnh do
nắng nóng. Quạt máy đẩy không khí chạy quanh nhưng không làm nguội không
khí (quạt phát huy tác dụng nhiều hơn nếu được đặt gần cửa sổ để mở).
Tắm nước mát hoặc chuyển trẻ vào nơi có điều hòa sẽ giúp trẻ
hạ thân nhiệt hiệu quả hơn nhiều. Ở trong phòng có điều
hòa vài giờ mỗi ngày cũng giúp làm giảm nguy cơ bị bệnh do nắng nóng./.
PV (Vietnam+)