Chùa Keo có tên chữ là Báo ân trùng nghiêm tự. Chùa Keo thuộc thôn Giao Tự tức làng Chè. Trước kia cả làng Chè (Giao Tự) và làng Keo (Giao Tất) đều có chung ngôi chùa nên gọi là chùa Keo.

Tên Keo bắt nguồn từ nghĩa hai thôn Giao Tự và Giao Tất gắn bó với nhau như Keo Sơn. Làng Chè thuộc xã Kim Sơn, huyện Gia Lâm, Hà Nội.

Chùa Keo được công nhận là di tích Lịch sử-Văn hóa cấp quốc gia năm 1993.

Chùa Keo

Chùa Keo thờ bà Keo tức bà Pháp Vân là một trong tứ đại Phật Pháp (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện), của đạo Phật xưa ở Việt Nam.

Trước Cách mạng tháng Tám và trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chùa Keo luôn luôn là nơi lui tới hoạt động của các lãnh đạo cách mạng trong vùng.

Chùa được xây dựng cách đây hàng ngàn năm, khi đạo Phật bắt đầu du nhập vào Việt Nam. Chùa đã được trùng tu nhiều lần, những lần trùng tu lớn còn được ghi rõ trên các bia năm 1611, năm 1638, năm 1787... Chùa được trùng tu lớn vào năm 1933.

Chùa Keo nằm trên một khu đất cao rộng ở giữa hai làng Giao Tất và Giao Tự.

Xưa kia, trước cửa chùa là một cầu đá rồi đến cổng tam quan hai tầng, tám mái với bia đá to ở hai bên, nhưng nay tam quan không còn mà chỉ có một cổng ra vào dẫn đến sân, chùa chính, nhà thờ Thánh Mẫu, nhà thờ Tổ và khu vườn tháp.

Chùa chính gồm tiền đường và hậu cung, hai đầu của tiền đường xưa là gác treo chuông, khánh. Tại hai gian hồi có đặt tượng hai ông Hộ Pháp đứng trên mãnh sư. Tiếp theo tiền đường là hai dãy hành lang, mỗi dãy đặt chín vị La Hán.

Tại thềm thượng điện có hai con nghê đá, miệng ngậm ngọc. Trong tòa thượng điện treo nhiều hoành phi câu đối. Phía ngoài đặt một hương án lớn chạm trổ rồng mây trên có đặt những tượng Phật, rồi đến một bệ xây trên đặt tượng Pháp Vân (Bà Keo) và các tượng khác.

Phía trong ngoài tòa tam bảo còn xây một tháp ngũ giác ba tầng với nhiều tượng Phật.

Điện thờ Thánh Mẫu và nhà thờ Tổ ở phía sau chùa chính, thờ các vị Thánh Mẫu và các vị sư Tổ.

Vườn tháp mộ là nơi đặt các vị sư đã viên tịch ở phía sau nhà thờ Thánh Mẫu, trong đó có ngôi tháp cao ba tầng.

Chùa Keo có tất cả 47 pho tượng Phật, mang phong cách nghệ thuật tạo tác của thế kỷ 18. Đặc biệt, tượng bà Keo là một tác phẩm nghệ thuật rất có giá trị ở thế kỷ 18.

Chùa Keo còn lưu giữ sáu tấm bia đá, trong đó bia Hoằng Đinh thứ 15 (năm 1615) đã ghi kỹ lần trùng tu, tôn tạo chùa; một chuông đúc thời Cảnh Thịnh (năm l794), một khánh đồng, tám đạo sắc phong cùng nhiều đồ thờ tự và các mảng chạm khắc quý, đẹp mang phong cách nghệ thuật thời Lê./.