02/06/2019
|
11:17:00
Cao tốc Hà Nội-Hải Phòng: Gánh nợ nần, lo ngại môi trường đầu tư
|
Chủ đầu tư cao tốc Hà Nội-Hải Phòng đang phải còng lưng trả nợ vì những cam kết của Nhà nước vẫn chưa thực hiện. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+) |
Tính từ thời điểm dự án đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng bắt đầu triển
khai đến nay đã hơn 10 năm nhưng các khoản Nhà nước cam kết trả cho nhà đầu tư
(Tổng công ty Phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính Việt Nam-VIDIFI)
vẫn chưa được thực hiện. Điều này sẽ dẫn đến hệ lụy dự án phá sản, khó
kêu gọi đầu tư.
Ai trả khoản phát sinh 800 tỷ đồng?
Năm 2007, dự án Quốc lộ 5 mãn tải, Thủ tướng quyết định đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng.
Do ngân sách nhà nước khó khăn, dự án đã được triển khai đầu tư theo cơ
chế thí điểm. Trong đó, phần vốn Nhà nước tham gia vào dự án được trả
dần bằng ngân sách và bằng tiền sử dụng đất, tiền thuê đất ở các khu đô
thị được hình thành sau khi xây dựng tuyến đường.
Cụ thể, đối với phần tham gia trực tiếp của Nhà nước, chi phí bồi
thường giải phóng mặt bằng là 4.069 tỷ đồng, VIDIFI vay Ngân hàng phát
triển Việt Nam (VDB) để chuyển toàn bộ cho các địa phương thực hiện giải
phóng mặt bằng từ năm 2008-2010. Do không thể bố trí vốn ngay, Nhà nước
sẽ bố trí hoàn trả dần khoản tiền bồi thường giải phóng mặt bằng, trả
trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020.
Các khoản vay nước ngoài (300 triệu USD) Chính phủ bảo lãnh cho VDB
vay vốn và cho VIDIFI vay lại để thực hiện Dự án. Nhà nước sẽ trả dần
các khoản nợ gốc của các khoản vay trên khi đến hạn theo hợp đồng vay
(thời gian từ 13-30 năm) và một phần vốn tham gia của Nhà nước được bố
trí từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất của các khu đô thị, khu công
nghiệp được hình thành sau khi xây dựng tuyến đường (khoảng 5.200 tỷ
đồng).
Theo ông Nguyễn Văn Tỉnh, Tổng giám đốc VIDIFI, tính từ thời điểm dự
án đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng bắt đầu triển khai đến nay đã hơn 10
năm nhưng các khoản Nhà nước cam kết trả cho VIDIFI theo quyết định 746
của Thủ tướng vẫn chưa được thực hiện.
Do đó, VIDIFI vẫn đang phải tiếp tục vay VDB các khoản tham gia hỗ
trợ của nhà nước theo cam kết với lãi suất bình quân 10%. Tính đến cuối
2018, chi phí lãi vay phát sinh thêm do các khoản hỗ trợ của Nhà nước
theo quyết định 746 chưa được thực hiện ước tính khoảng 800 tỷ đồng.
“Nếu chậm ngày nào, khoản lãi vay
này sẽ tiếp tục lãi phát sinh quá hạn định mức và tăng lên vài nghìn tỷ
thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm chi trả, doanh nghiệp hay Nhà nước
chịu? Nếu các khoản hỗ trợ của Nhà nước không nhanh chóng được cấp,
VIDIFI thừa nhận sẽ dẫn đến hệ lụy phá vỡ phương án tài chính của dự án,
doanh nghiệp dự án phá sản,” ông Tỉnh bày tỏ sự lo lắng.
Trong trường hợp không trả được các khoản nợ vay nước ngoài đến hạn được Chính phủ bảo lãnh, phía VIDIFI
cho rằng sẽ ảnh hưởng đến các cam kết của Chính phủ đối với các nhà tài
trợ vốn nước ngoài, ảnh hưởng đến uy tín, môi trường đầu tư tại Việt
Nam. (Dự án đã được 6 định chế tài chính và ngân hàng quốc tế cho vay
gồm Keximbank, Kfw, Citi Bank Japan, Sumitomo Mitsui Banking, MUFG Bank,
Sumitomo Trust & Banking).
“Khi vay vốn nước ngoài, phương án tài chính được duyệt của dự án đã
được gửi cho các tổ chức tài chính quốc tế, trong đó đã thể hiện thời
gian hoàn vốn, lộ trình thực hiện các khoản tham gia, hỗ trợ của Nhà
nước đối với dự án. Vì vậy, các tổ chức này rất quan tâm đến tính khả
thi của phương án tài chính và khả năng hoàn trả vốn vay đến hạn, trong
đó, đặc biệt quan tâm đến tình hình thực hiện các khoản hỗ trợ của Nhà
nước đối với dự án,” ông Tỉnh nhấn mạnh.
Lo ngại uy tín, môi trường đầu tư
Theo ông Tỉnh, VIDIFI đã có các văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ
và các bộ ngành về tình hình thực hiện các khoản hỗ trợ của Nhà nước.
Tuy nhiên, sau nhiều năm vẫn chưa thể tháo gỡ dù Bộ Chính trị, Quốc hội
và Thủ tướng đã có những chỉ đạo rõ ràng.
Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản số 334/TB-VPCP ngày
3/8/2018 chỉ đạo các Bộ ngành liên quan: “Bổ sung kế hoạch đầu tư công
trung hạn của Bộ Giao thông vận tải giai đoạn 2016-2020 và các thời kỳ
tiếp theo để thanh toán các khoản hỗ trợ vốn cho VIDIFI đầu tư dự án
theo quy định của Quyết định số 746/QĐ-TTg ngày 29/5/2015 của Thủ tướng
Chính phủ, bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng, tái định cư (khoảng
4.069 tỷ đồng) và trả nợi gốc khi đến hạn của 2 khoản vay nước ngoài.”
Vừa qua, tại văn bản số 209/BC-BCA-ANKT ngày 3/4/2019, Bộ Công an
cũng đã có báo cáo Chính phủ: “Mặc dù đã được Bộ Chính trị, Quốc hội,
Chính phủ quan tâm, chỉ đạo các bộ ngành, nhưng đến nay, nhiều cơ chế hỗ
trợ cho Dự án theo quyết định 746/QĐ-TTg chưa được thực hiện, dẫn đến
dự án gặp nhiều khó khăn trong phương án hoàn vốn, có thể làm phá vỡ
phương án tài chính của dự án; đặc biệt, không trả được các khoản nợ vay
nước ngoài đến hạn được Chính phủ bảo lãnh, ảnh hưởng đến các cam kết
của Chính phủ đối với các nhà tài trợ vốn nước ngoài, đến uy tín, môi
trường đầu tư tại Việt Nam.
Từ tình hình trên, Bộ Công an đề xuất Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính
phối hợp Bộ ngành rà soát, đánh giá và đề xuất giải pháp tháo gỡ khó
khăn, vướng mắc liên quan đến cơ chế tài chính, đảm bảo hiệu quả đầu tư
dự án, không làm ảnh hưởng đến uy tín, môi trường đầu tư tại Việt Nam.
Ngay trong kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa 14 này, Chính phủ cũng vừa có
tờ trình đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định cho phép bố trí 4.069 tỷ
đồng từ khoản 10.000 tỷ đồng điều chỉnh giảm nguồn các dự án quan trọng
quốc gia cho dự án cao tốc Hà Nội-Hải Phòng.
Tuy nhiên, qua rà soát các tờ trình của Chính phủ, Ủy ban Tài
chính-Ngân sách của Quốc hội nhận thấy phương án bố trí trên 40% tổng số
vốn thanh toán nợ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng
dự án đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng là chưa hợp lý.
Phương tiện lưu thông trên cao tốc Hà Nội-Hải Phòng. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)
Trả lời đến ý kiến cho rằng, Chính phủ chưa làm rõ đề án tái cơ cấu
Ngân hàng Phát triển Việt Nam đã được phê duyệt hay chưa và trong đề án
có nội dung chi trả giải phóng mặt bằng cho dự án này hay không, ông
Tỉnh cho biết, trong đề án tái cơ cấu VDB báo cáo Bộ Chính trị các khoản
cam kết tham gia của Nhà nước vào dự án theo Quyết định số 746/QĐ-TTg
của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Chính trị đã chỉ đạo “giao Đảng đoàn Quốc
hội, Ban cán sự đảng Chính phủ bố trí ngân sách Nhà nước cấp đủ những
khoản thuộc trách nhiệm của ngân sách theo cam kết của Chính phủ, Thủ
tướng Chính phủ” (tại văn bản số 6726-CV/VPTW ngày 25/5/2018).
“Nếu phương án tài chính phá sản thì VIDIFI không có tiền trả ngân
hàng nào tài trợ về vốn nữa (khoảng vay 570 triệu USD từ 6 ngân hàng
nước ngoài). VIDIFI là doanh nghiệp Nhà nước, nếu như các doanh nghiệp
tư nhân mà không có tiền bảo trì, vận hành sẽ tiến hành đóng đường mà
tiền lệ đã có như chủ đầu tư Đèo Cả dọa đóng hầm Hải Vân,” ông Tỉnh đưa
ra cảnh báo.
Nhấn mạnh việc bố trí nguồn vốn để trả là trách nhiệm của Nhà nước,
vị Tổng giám đốc VIDIFI cho rằng, do ngân sách hạn hẹp, Nhà nước cần cân
đối nguồn vốn và có thể chi trả trước 2.000 tỷ đồng trong tổng số hơn
4.000 tỷ đồng để giải quyết khó khăn cho VIDIFI.
“Nhà nước không cần trả hết nhưng có thể trả dần theo đúng cam kết.
Nguyên lý phân phối quản lý ngân sách và chi tiêu của bất cứ thể chế hay
doanh nghiệp đều phải ưu tiên trả nợ trước sau đó mới đến bố trí vốn
đầu tư các dự án khác để tránh lún sâu nợ nần," ông Tỉnh phân tích./.
Việt Hùng (Vietnam+)