10/08/2017
|
08:48:00
Xét xử sai phạm ở Đồng Tâm: Bài học về quản lý, sử dụng đất
|
Dẫn giải bị cáo Bạch Văn Đông và Nguyễn Tiến Triển vào phòng xét xử. (Ảnh: Nguyễn Văn Cảnh/TTXVN) |
Phiên tòa xét xử sơ thẩm 14 cựu cán bộ xã Đồng Tâm và huyện Mỹ Đức
(thành phố Hà Nội) về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi
hành công vụ” và “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” đã kết
thúc ngày 9/8 sau 2 ngày xét xử.
Trước tòa, các bị cáo đã thừa nhận sai phạm của mình và tỏ ra ăn năn.
Bản án mà tòa đã tuyên được dư luận đánh giá là nghiêm minh, đúng người
đúng tội, thấu tình đạt lý, vừa có tính răn đe, vừa xem xét đến nhân
thân tốt của các bị cáo để giảm nhẹ hình phạt.
Phiên tòa đã khép lại, những hậu quả mà các bị cáo gây ra có việc đã
được khắc phục, nhưng cũng có vấn đề không thể khắc phục một sớm một
chiều, thậm chí có hậu quả không thể khắc phục. Vụ án tuy xảy ra ở địa
bàn một xã của Hà Nội nhưng lại đặt ra nhiều điều cần được nhìn nhận,
suy nghĩ một cách thấu đáo, nhất là sự buông lỏng quản lý nhà nước về
lĩnh vực đất đai.
Đất đai luôn là vấn đề nhạy cảm ở nông thôn. Kể cả hiện nay, nhiều lao
động nông nghiệp ở các vùng quê đã ra thành phố hay vào các khu công
nghiệp làm việc, người nông dân không còn “khát” đất như trước, thậm chí
có nơi bỏ ruộng, nhưng hễ động đến đất đai là vấn đề lại hết sức phức
tạp. Nhẹ thì kiện cáo, nghiêm trọng có thể tranh chấp dẫn đến xô xát.
Đặc biệt, đất đai ở nông thôn miền Bắc trải qua nhiều biến động, kể cả
về công tác quản lý và trên thực địa, nhất là quá trình từ việc góp đất
vào hợp tác xã đến việc khoán hộ, giao đất trở lại cho người nông dân đã
có sự xáo trộn lớn. Tiếp đến là việc dồn điền đổi thửa, thu hồi đất làm
đường giao thông hay các công trình cộng… thực hiện đền bù, giải tỏa
hay giãn dân, làm cho lịch sử đất đai ở nông thôn càng trở nên phức tạp.
Ấy thế nhưng, công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực đất đai ở Đồng Tâm
lại bị buông lỏng trong một thời gian khá dài. Lỏng lẻo đến mức, chỉ cần
cán bộ địa chính báo cáo hay người dân có đơn đề nghị là chủ tịch xã có
thể cấp, giao đất, thậm chí là bán đất (trái thẩm quyền) một cách hết
sức đơn giản.
Lỏng lẻo đến mức, ngay cả danh sách đất giãn dân đã được Ủy ban Nhân dân
tỉnh phê duyệt, cán bộ xã cũng có thể để lại một số suất không giao cho
người dân trong danh sách, để rồi sau đó cấp cho 10 cán bộ chủ chốt của
xã với lý do “có nhiều năm công tác, có nhu cầu về đất ở”. Thậm chí, xã
còn ngang nhiên tổ chức đấu thầu đất trái phép, hợp thức đất giao không
đúng đối tượng hay hợp thức đất lấn chiếm cho các hộ dân.
Các bị cáo đứng trước vành móng ngựa. (Ảnh: Nguyễn Văn Cảnh/TTXVN)
Đặc biệt, những sai phạm này không những không được ngăn chặn kịp thời
mà trái lại, còn được một số cán bộ ở Phòng Tài nguyên môi trường và Văn
phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức tiếp tay bằng việc không cần thẩm
định, thẩm tra, không có căn cứ mà vẫn ký xác nhận để đề nghị Ủy ban
Nhân dân huyện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. việc làm đó không
những hợp thức hóa đất được cấp, bán trái thẩm quyền, đất giao sai đối
tượng và cả đất lấn chiếm, mà còn gián tiếp hợp pháp hóa cho những sai
phạm của cán bộ xã.
Thế là, cái sảy nảy cái ung, các cán bộ chủ chốt ở xã Đồng Tâm trong
nhiều năm, qua ba đời chủ tịch lợi dụng sự lơi lỏng trong quản lý, vì
động cơ vụ lợi đã mặc sức thao túng việc cấp, giao, bán và xác nhận lịch
sử sử dụng đất để thu lợi bất chính và làm trái các quy định của pháp
luật… Những việc làm khuất tất ấy gây dư luận xấu trong xã, dẫn đến
người dân viết đơn tố cáo, khiếu kiện. Nhưng điều đáng nói ở đây là các
đơn thư của dân lại không được xem xét, giải quyết kịp thời, thấu đáo mà
để kéo dài nhiều năm, gây bức xúc trong địa phương, khiến người dân
không còn tin ở cán bộ, mất lòng tin ở chính quyền, kéo theo nhiều hậu
quả xấu về xã hội.
Có người đặt giả thiết, nếu công tác quản lý đất đai không bị buông lỏng
đến mức ấy, nếu những đơn thư tố cáo, khiều kiện của dân được các cấp
xem xét thấu đáo, giải quyết có lý có tình, xử lý triệt để chứ không đá
qua đá lại và “trả về nơi sản xuất”… thì sự tham nhũng đất đai ở Đồng
Tâm đã không kéo dài liên tiếp đến ba đời chủ tịch xã. Nếu sự việc được
ngăn chặn ngay từ sai phạm đầu tiên, thì đã tránh được việc 14 cán bộ xã
và huyện lâm vòng lao lý, cũng không để lại những hậu quả đáng tiếc như
vừa qua ở Đồng Tâm.
Vẫn biết, cái gốc vẫn là phẩm chất và năng lực của cán bộ, nhưng nếu
không có sự buông lỏng về quản lý, cả về lĩnh vực cụ thể như đất đai và
cả về công tác cán bộ, thì đã không có đất cho lòng tham của các cán bộ
xã trỗi dậy, dẫn đến phạm pháp. Và nếu các cấp ủy đảng thực hiện tốt
công tác kiểm tra giám sát, các cấp chính quyền làm tốt công tác tiếp
dân, công tác giải quyết đơn thư khiếu kiện, tố cáo của dân, thì những
sai phạm trên đã kịp thời được ngăn chặn và đã không dẫn đến tình trạng
người dân mất niềm tin ở cán bộ và chính quyền cơ sở…
Chính vì thế, ngoài việc tuyên án đối với các bị cáo, Hội đồng xét xử
cũng kiến nghị Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức giải quyết dứt điểm các vấn
đề đất đai còn tồn tại ở xã Đồng Tâm trên cơ sở các quy định của pháp
luật nhưng cũng cần đảm bảo ổn định cho nhân dân.
Đó là những bài học đắt giá, không chỉ cho xã Đồng Tâm hay huyện Mỹ Đức, cũng không phải chỉ là bài học cho riêng Hà Nội.
Các bị cáo đã phải trả giá cho những sai phạm của mình. Nhưng cái giá
phải trả ấy sẽ có ý nghĩa hơn nếu các địa phương khác biết nhìn vào Đồng
Tâm để kịp thời chấn chỉnh những lỏng lẻo trong quản lý cán bộ và quản
lý đất đai; nhất là việc mua bán đất nông nghiệp rồi âm thầm chuyển đổi
mục đích sử dụng, hay việc mua bán đất (thậm chí là đất nông nghiệp)
xung quanh các dự án lớn khi mới manh nha làm quy hoạch để đón đầu, kiếm
lời. Nếu không kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm, những
“đốm lửa nhỏ” ấy đều báo trước bùng phát thành những “đám cháy lớn”, sự
phức tạp phải giải quyết và hậu quả khôn lường sau này./.
Bùi Doanh (TTXVN/Vietnam+)