13/04/2022
|
11:34:00
Xử lý nước thải sinh hoạt đô thị: Người gây ô nhiễm phải trả tiền?
|
Ảnh minh họa. (Nguồn: Hùng Võ/Vietnam+) |
Bày tỏ lo ngại trước thực trạng nước thải sinh hoạt tại các đô thị
chưa qua xử lý vẫn ngang nhiên xả ra môi trường, làm giảm chất lượng
cuộc sống, đe dọa trực tiếp đến tính mạng con người, giới chuyên gia môi
trường cho rằng giải pháp cấp thiết hiện nay là cần thay đổi chính sách
theo hướng xã
hội hoá theo nguyên tắc người
gây ô nhiễm phải trả tiền.
Năng lực xử lý nước thải đô thị rất thấp
Đề cập tới bức tranh toàn cảnh về nước thải ở các đô
thị trên cả nước, đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân - Ủy
viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Phó Chủ
tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, nêu lên thực tế hiện nay
khoảng 80% đến 90% nước thải đang xả thẳng ra môi trường.
Theo ông Huân, thực trạng trên cho thấy năng lực xử lý nước thải ở
các đô thị đang rất thấp, nguy cơ ô nhiễm rất lớn. Trong khi việc quy
hoạch, công nghệ, chính sách, chế tài, cơ chế, năng lực nguồn vốn, nhân
lực đang có vấn đề. “Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới thì khoảng
20-30 năm tới, chúng ta sẽ không có đủ nước sạch để dùng - đây là nguy
cơ rất đáng báo động,” ông Huân chia sẻ.
Cùng bàn về vấn đề trên, ông Lương Ngọc Khánh, Trưởng Phòng Quản lý
thoát nước, Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng) cho rằng quá trình đô thị
hóa không đi kèm với phát triển hạ tầng nên việc thu gom nước thải và
xử lý nước thải còn gặp rất nhiều khó khăn. Tại các đô thị ở Việt Nam,
đa số là hệ thống xử lý nước thải chung, trong khi theo quy định thì cần
hệ thống riêng, tách 2 hệ thống song hành.
“Hiện 2 thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã chuyển
đổi thành cống nước thải nhưng cũng làm giảm năng lực thoát nước. Sự
phát triển của các đô thị và sự phát triển của hệ thống thoát nước có
khoảng cách lớn,” ông Khánh nói.
Ông Nguyễn Thành Lam, đại diện Vụ quản lý chất thải, Tổng Cục Môi
trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cũng nêu ra thực trạng hiện nay
việc đầu tư cho hệ thống thu gom nước thải khá lớn, trong khi giá xử lý
nước thải khá thấp (chỉ chiếm 10%), nên chưa thu hút được khối đầu tư tư
nhân và nước ngoài tham gia…
Nói thêm về khía cạnh chính sách, đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân
cho biết từ năm 2013, Tại Hội nghị 7 khóa XII, Đảng đã đưa ra Nghị
quyết 24, Nghị quyết về bảo vệ môi trường, trong đó có các chỉ tiêu cụ
thể về xử lý nước thải. Các bộ, ban, ngành đều có những chính sách quan
tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường. Mới nhất, Luật Bảo vệ môi trường 2020
quy định rõ các chỉ tiêu không được xả thải ra môi trường.
“Có thể thấy tầm nhìn của các chính sách đã có. Tuy nhiên, việc tập
trung chuyển đổi cơ cấu thay đổi chậm hơn so với thực tế. Vấn đề môi
trường vẫn theo xu hướng hoạt động công ích, bao cấp. Nguồn lực chủ yếu
dựa vào nguồn vốn ODA để xây dựng nhà máy xử lý nước thải trong khi xử
lý nước thải triệt để không chỉ là nhà máy mà còn là vấn đề thu gom,
công nghệ,” ông Huân nói.
Với tình trạng hệ thống hạ tầng xử lý như hiện nay, ông Nguyễn Thế
Đồng, Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam cho rằng “sẽ còn
xa mới đáp ứng được nhu cầu.” Do vậy, để đảm bao được hạ tầng thì Việt
Nam cần sự đầu tư sơ bộ để xử lý tối thiểu là 20 tỷ USD. Đây là 1 lượng
kinh phí lớn không dễ gì đáp ứng được.
Cần đổi mới chính sách, thu hút đầu tư
Trước thực tế nêu trên, ông Nguyên Thế Đồng cho rằng đối với Việt
Nam, để đạt được mức độ quản lý môi trường nước đang là “sự mơ ước.”
Thực tế này khiến Việt Nam hiện nay đang gặp rất nhiều khó khăn. Do vậy,
việc học tập kinh nghiệm, hợp tác với các quốc gia phát triển là rất
quan trọng để có thể đẩy nhanh xử lý ô nhiễm.
Ảnh
minh họa. (Nguồn: Hùng Võ/Vietnam+)
Theo đó, ông Đồng đề xuất Việt Nam có thể xem lại các hệ thống chính
sách cơ chế hiện hành, để khơi thông nguồn lực quốc gia, phát triển hợp
tác quốc tế. Tiếp đó, Việt Nam cần thay đổi chính sách theo hướng xã hội
hoá - theo nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền, làm sao để công
tác này phải có nguồn thu.
Nhìn nhận ở góc độ địa phương, ông Nguyễn Văn Hoàn, Phó Giám đốc Sở
Xây dựng tỉnh Bắc Ninh cũng cho rằng việc huy động được vốn đầu tư từ
khối tư nhân là giải pháp rất tốt nhưng nhà đầu tư thường quan tâm đến
thời gian thu hồi vốn. Do đó cần có chính sách để tạo điều kiện thuận
lợi thu hút nhà đầu tư tư nhân.
Đồng tình quan điểm trên, đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân cho
rằng Việt Nam cần chuyển đổi không sử dụng nguồn vốn theo hướng hoạt
động công ích, mà cần kêu gọi tư nhân đầu tư, theo hướng kinh tế thị
trường, cổ phần hóa công ty cấp nước, xử lý nước thải chuyển đổi. Hiện
nay, có thể thấy chính sách đã có, bắt tay vào thực hiện cần cụ thể hơn,
tiếp cận theo hướng kinh tế thị trường.
Ông Huân kiến nghị các chính sách nên học hỏi kinh nghiệm từ những
nước đi trước. Tuy nhiên, việc học hỏi cần áp dụng gắn với thực tế ở
Việt Nam.
“Gần đây nhất, tại Nghị quyết đại hội XIII có mục chỉ tiêu xử lý nước
thải là 70%. Theo đó, việc tăng chỉ tiêu từ 15% lên 70% trong vòng 10
năm tới cần nguồn đầu tư rất lớn từ 10-20 tỷ USD. Do vậy, chúng ta cần
có chính sách để thu hút tư nhân đầu tư, áp dụng kinh tế thị trường,
dùng các nguồn thu bù cho phí xử lý,” ông Huân lưu ý.
Ông Lương Ngọc Khánh, đại diện Cục Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng cũng
cho rằng đã đến lúc, việc quản lý và xử lý nước thải tại các đô thị
Việt Nam cần được quan tâm hơn ở mọi khâu quy hoạch, chính sách, công
nghệ, quản lý và vận hành.
“Ngoài ra, để bảo vệ nguồn tài nguyên nước lâu dài và bền vững, cần
tăng cường các biện pháp chế tài đối với các hành vi gây ô nhiễm nguồn
nước. Theo đó, trong thời gian tới, chúng ta cần hướng tới việc xử lý an
toàn, tái sử dụng nước thải đô thị cho các không gian xanh, tưới và làm
sạch đô thị,” ông Khánh chia sẻ thêm./.
Hùng Võ (Vietnam+)