16/06/2011
|
19:14:00
“Yêu là thoát tội” - một góc chiếu mới về lịch sử
|
Một cảnh trong vở diễn. (Ảnh: Thiên Linh/ Vietnam+) |
Có nhiều giả thiết về vụ án Lệ Chi Viên dẫn đến
việc tru di cả ba họ của danh nhân văn hóa, anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi
vốn là một đại thần dưới triều Lê Sơ. Vụ án với nỗi bi kịch được xem là
thê thảm bậc nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam đến nay vẫn còn làm
nhói đau bao trái tim người Việt.
Với mong muốn mang lại cho người đương đại cái nhìn khác qua một góc
chiếu mới vào lịch sử, bằng cái nhìn nhân văn, đạo diễn Trần Quang Hùng
cùng Nhà hát Cải lương Hà Nội đã dàn dựng vở “Yêu là thoát tội” để lý
giải cho một giả thiết mới về vụ án này.
Góc chiếu khác vào lịch sử
“Yêu là thoát tội” như một cái nhìn tự do, phóng khoáng của con người
thuộc thời đại ngày nay về một khoảng bi thảm của lịch sử dân tộc trong
vụ án Lệ Chi Viên.
Bi kịch của gia tộc danh nhân họ Nguyễn được lý giải dưới một góc nhìn
mới đậm tính nhân văn. Tác giả đã cảm thông sâu sắc với thân phận nữ nhi
của học sĩ Thị Lan (Thị Lộ, người thiếp của Nguyễn Trãi). Bà là một phụ
nữ tài, sắc vẹn toàn, có một tình yêu chân thành đi kèm với sự tôn kính
người chồng là Nguyễn Thái Úy (Nguyễn Trãi), một bậc khai quốc công
thần có rất nhiều công lao với triều đình.
Đạo diễn Trần Quang Hùng đã dành cho Thiên tử của thời Lê Sơ một cái
nhìn vị tha hơn. Ông khám phá góc khuất vốn chưa được nhắc đến trong con
người vị Vua này. Đó là nỗi đau, niềm day dứt của Thiên tử, khi ông ở
đỉnh cao tột độ của sự vinh quang, đứng trên muôn người nhưng lại luôn
bị nỗi cô đơn dày vò.
Trong Vua luôn xảy ra mâu thuẫn giữa tình cảm thực, khao khát có một tri
kỷ, mong muốn được hưởng hạnh phúc bình thường của một thứ dân với ý
thức về vị thế của một vị Thiên tử.
Từ đó, êkíp làm vở diễn đã đưa thêm một sự lý giải, một cách minh oan và
sự cảm thông cho Thị Lan, người phụ nữ đặc biệt đã đóng vai trò không
nhỏ trong tấn bi kịch lớn.
Có thể nói, người tài thường hay đa đoan, phụ nữ tài năng, giầu lòng
trắc ẩn lại càng dễ đồng cảm với sự cô đơn của một ông Vua trên ngai
vàng.
Những ngày vào cung dạy học cho Thái Tử, Thị Lan có nhiều cơ hội ở bên
vị Vua trẻ trung, biết yêu, có khả năng cảm nhận vẻ đẹp nội tâm, vẻ đẹp
trí tuệ của bà đã ít nhiều khiến bà xao động.
Có lẽ hình ảnh đẹp nhất trong vở diễn lại là lúc tâm “Phật” trong vị Vua
đã thắng bản năng của ông. Khi Thị Lan đã mềm lòng, sẵn sàng dâng hiến
cho Thiên tử thì thay bằng việc thực hiện ý đồ chiếm đoạt thiếp của
Nguyễn Thái Úy, ông lại thực hiện một hành động đẹp là khoác áo lên cho
nàng.
Tuy nhiên, thảm kịch vẫn xảy ra khi hoàng hậu ganh ghét và muốn đưa con
lên ngai vàng đã cấu kết với gian thần đầu độc nhà Vua rồi sắp đặt để vu
oan cho Thị Lan tội giết Vua dẫn tới việc họ tộc ba đời nhà Nguyễn bị
tru di…
Các nghệ sỹ tài hoa của Nhà hát Cải lương Hà Nội đã diễn tròn vai, thể
hiện thành công sự giằng xé nội tâm của nhân vật. Đó là nỗi đau khó nói
thành lời trước cảnh nước nhà loạn lạc, vợ chồng cách chia của nhân vật
Nguyễn Thái Úy, hay niềm day dứt của Thị Lan khi trót thương cảm, xao
động trước Hoàng Thượng và sự giằng xé của vị Vua trẻ giữa luân lý với
niềm khao khát người thiếp của bề tôi.
Từng góc khuất của con người được soi chiếu và mổ xẻ khiến cho khán giả
cảm nhận được xung quanh cái bi ai của vụ án Lệ Chi Viên còn nhen nhóm
những nét đẹp.
Xúc động khán phòng
Có thể nói, đã khá lâu rạp Hồng Hà mới lại kín chỗ từ đầu đến cuối buổi
diễn để xem một vở cải lương như buổi công chiếu “Yêu là thoát tội” vào
tối 15/6.
Trong khán phòng đã không ít khán giả phải lấy vạt áo lau nước mắt. Có người mắt vẫn còn đỏ hoe khi bước ra khỏi rạp.
Chị Phương, biên tập viên của một tạp chí ở Hà Nội, chia sẻ cảm xúc sau
khi xem: “Ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường mình đã được nghe và cất
công tìm hiểu về vụ án Lệ Chi Viên. Đến hôm nay mình lại có thêm cái
nhìn mới từ một góc chiếu khác. Vở kịch xúc động không chỉ vì nó dựng
lại nỗi oan thảm khốc nhất trong lịch sử mà còn bởi nó đi sâu vào khai
thác tâm lý nhân vật một cách rất nhân bản. Đây là vở diễn sâu sắc, có
nhiều thông điệp.”
Chị Dung ở Nguyên Hồng, Hà Nội, mắt vẫn còn đỏ hoe: “Trước nay, mình chỉ
thương ba đời nhà Nguyễn Trãi và ghét ông Vua háo sắc gây ra nỗi oan
cho trung thần nhưng khi xem vở kịch này, thậm chí mình còn khóc thương
cả vị Vua nữa. Lịch sử bi thương nhưng vẫn có cái đẹp. Vở kịch giúp mình
khám phá ra vẻ đẹp đó.”
Một khán giả nhiều tuổi hơn thì mộc mạc hơn: “Các nghệ sỹ diễn đạt quá, làm tôi khóc suốt buổi."
Đánh giá về vở diễn “Yêu là thoát tội,” ông Vương Duy Biên, Cục trưởng
Cục Nghệ thuật biểu diễn, nhận xét đây là một vở diễn thành công và gây
xúc động qua cái nhìn nhân ái của đạo diễn.
Theo ông Cục trưởng, chuyện lịch sử có nhiều góc để chiếu vào, vở kịch
này đã có một góc chiếu mới để câu chuyện lịch sử được biết đến nhiều
chiều hơn./.
Thiên Linh (Vietnam+)