05/11/2012
|
10:56:00
Hà Nội 36 phố phường: Những Biển Hàng
Trước hết có hiệu trâu vàng, hẳn thế. Ấy là câu chuyện huyền thoại của ông
Khổng Minh Không đã được hình tượng ra bằng hai cái biển. Rồi đến hiệu bò vàng,
cá chép vàng (cá chép hóa long thì đúng hơn và con cá này đã trái tật chạy lên
Hàng Ngang rồi), con lạc đà không biết đến đây để làm gì?, con gà sống kim kê
hẳn thôi, con hươu sao, con kỳ lân, con phượng (lai hoàng), con rùa rùa (kim
quy), con rùa rùa này về núi rồi, con vịt che ô, con voi (con này cũng về rừng),
và con tê giác. Các nhà hàng còn lâu mới dùng hết được tên các loài vật. Và
chúng ta nên nhận rằng trong các con vật đã dùng, không có con nào dữ cả. Con tê
giác thì kể là vật dữ, nhưng con tê giác ở Hàng Đào thì lành lắm: nó không cắn
ai bao giờ. Không có hổ vàng hay sư tử vàng, chẳng hạn. Vì những con vật trên
kia là những con vật thần linh chăng, hay là những con vật chỉ lành có thể gợi
lòng tin của khách muả Con trâu, con hươu, con bò ... Những con vật này có làm
hại được ai bao giờ đâủ Vào nhà con trâu, con hươu mua vải, lụa, chắc không bị
hớ, chắc sẽ được nhà hàng tiếp đãi niềm nở và tử tế (như các bà bán hàng Việt
Nam biết tiếp khi khách chỉ mặc cả mà không mua, hay muốn mua mà trả rẻ), và nếu
họ có bị dại như một con bò thì cũng được an ủi rằng ít ra cũng là một con bò
vàng.
Tôi chỉ không hiểu tại sao bỗng dưng lại có con lạc đà. Con vật này hình
như lạc loài vào đám ấy, giữa những con vật mà nó không quen bao giờ. Người
phương Tây khinh ai thường gọi: cái anh lạc đà ấy... Theo nghĩa đó thì con lạc
đà ám chỉ nhà hàng hay khách mua hàng?
Chúng ta còn phải hỏi tại sao con vật khác không được dùng, và tại sao địa
phận chúng chỉ có phố Hàng Đào thôị Lên đến Hàng Ngang, xuống đến Bờ Hồ, là đã
không có loài vật rồi (con cá hóa long lên Hàng Ngang là trái với lẽ trời).
Có một người kể chuyện với tôi rằng đó là tại nhà hàng ganh tị nhaụ Nguyên
hồi bấy giờ phố hàng Đào còn hẹp, nhà hai bên phố không cách nhau xa mấỵ Có hai
ông chủ hiệu to, ngẫu nhiên một hôm cùng có một ý, là lấy con hươu làm biểu hiệụ
Hai con hươu cùng treo một lúc. Có nhiều sự nhầm lẫn xảy ra về sau, nhưng hai
ông cùng ganh, không ông nào chịu đổi con khác. Như thế được một năm. Rồi bỗng
nhiên, một ông lấy ngay con báo làm biểu hiện, và phao ngôn lên rằng chỉ ít lâu
bữa làbáo sẽ cắn hươu chết. ông chủ hiệu kia tức khí lấy biển hiệu con hổ và
phao ngược lại.
Ông chủ hiệu này chẳng chịu kém đổi ngay con báo ra con sư tử. ông kia
cũng lập tức đổi ra con vĐến con voi thì ông này tức quá: vì không có con nào khỏe hơn con nữạ Voi
đứng đầu trong giống vật rồị Chỉ có cách làm con voi hơn. Thế rồi ông làm con
voi to hơn. ông kia cũng chẳng chịu kém, lại làm con voi to hơn nữạ Hai con voi
cứ thi nhau mà to mãi rạ Phố thì hẹp, cho nên một ngày kia hai con voi đụng vòi
nhau, lấp cả lối đi.
Việc đến cửa quan. ông quan phân xử, bắt voi hai bên đều bé lại, và ra
lệnh từ đấy chỉ được dùng những con vật hiền (như voi chẳng hạn) làm biển hàng
mà thôị Những con vật dữ như báo, hổ, gấu, mèo... đều cấm tiệt.
Ấy là người ta kể cho tôi nghe câu chuyện như thế. Chuyện chả biết có thật
hay bịa, nhưng giảng tại sao người ta không dùng các thú vật dữ thì có (tuy vậy,
con tê giác?), còn tại sao các vật chỉ có phạm vi phố Hàng Đào, không lên Hàng
Ngang, không xuống Bờ Hồ, thì tuyệt nhiên không./.
(Thạch Lam/Vietnam+)