06/07/2010
|
15:21:00
Đình Chu Quyến - Kiến trúc nghệ thuật đặc sắc xứ Đoài
|
Đình Chu Quyến. (Nguồn: Internet) |
Từ xa xưa, dân gian ta đã có câu ca ”cầu Nam, chùa Bắc, đình Đoài” để ngợi ca vẻ
đặc sắc, sự tinh tế, độc đáo trong từng những nét kiến trúc của những ngôi đình
ở vùng đất xứ Đoài (Hà Nội).
Đình Chu Quyến, thuộc xã Chu Minh, huyện Ba Vì - một ngôi đình cổ được xây
dựng từ thế kỷ 17 chính là một ngôi đình tiêu biểu, góp phần làm nên vẻ đẹp văn
hóa cho vùng đất thiêng Ba Vì và Thủ đô Hà Nội ở độ tuổi nghìn năm hôm nay.
Anh Phùng Văn Viên, Trưởng Ban Văn hóa xã Chu Minh cho biết, đình Chu
Quyến thờ thành hoàng làng là Nhã Lang Vương - con của Hậu Lý Nam Đế Phật tử.
Đình thường được người dân ở đây gọi là đình Chàng vì xưa đình vốn thuộc làng
Chu Chàng, xã Châu Chàng, tổng Châu Chàng, phủ Quảng Oai, trấn Sơn Tây.
Với những giá trị độc đáo trong nghệ thuật kiến trúc và lịch sử văn hóa,
từ năm 1962, đình đã được Bộ Văn hóa thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể Thao và
Du lịch) xếp hạng là một trong những di tích văn hóa lịch sử đặc biệt quan trọng
của Quốc gia.
Được mệnh danh là ngôi đình lớn nhất xứ Đoài, đình Chu Quyến nằm ở địa thế
rất đẹp thuộc địa phận làng Chu Quyến - ngôi làng hiền hòa ven đê sông Hồng,
phía xa xa là đỉnh núi BaVì hùng vĩ. Đình được thiết kế chỉ gồm một tòa đại đình
trông rất sừng sững và bề thế gồm hai gian, ba chái, không có một công trình phụ
trợ, bổ sung nào.
Như hầu hết các ngôi đình cổ xứ Đoài, đình Chu Quyến có bộ mái đình xòe
rộng ra bốn phía, chiếm tới hơn 3/4 toàn thể ngôi đình nhưng lại lan rộng xuống
thấp nên càng làm tăng thêm vẻ vững chãi, bề thế của ngôi đình. Bù lại, các đầu
đao của mái đều được uốn cong làm cho ngôi đình trở nên nhẹ nhàng, thanh thoát
và duyên dáng gấp bội phần.
Đình Chu Quyến là một ngôi đình cổ hiếm hoi có nhiều tác phẩm trang trí
đặc sắc được thể hiện cả trên đất nung và trên gỗ. Ông Bạch Công Tiến - Phó Chủ
tịch Ủy ban Nhân dân huyện Ba Vì cho biết, rất nhiều đoàn chuyên gia, nhà nghiên
cứu văn hóa đã đến tham quan, tìm hiểu về giá trị của ngôi đình cổ này và đều
khẳng định: Những con giống làm bằng đất nung được trang trí trên hai đầu nóc,
đầu đao của đình là rất tuyệt vời. Hình ảnh mây lửa mềm mại, hình tượng con lân,
đầu rồng mắt to, trợn tròn, miệng há rộng hướng về các đao lửa trên bờ guột của
đình thể hiện tài năng sáng tạo cao độ của người Việt xưa.
Bước vào tham quan đình, người xem cũng dễ dàng nhận thấy, các cột ở ngôi
đình này đều rất to, chắc chắn; đặc biệt chiếc cột cái có chu vi tới hơn 2,4m.
Vì thế mà người dân trong vùng từ lâu thường có câu ví quen thuộc: To như cột
đình Chàng.
Các tác phẩm được chạm khắc bằng gỗ trong đình cũng hết sức cầu kỳ, tinh
xảo và độc đáo. Những đề tài, khung cảnh vốn quen thuộc hàng ngày trong đời sống
của người cư dân nông nghiệp như cảnh làm ruộng, chọi gà, người đánh đàn, người
cưỡi hổ, người dắt voi, múa hát… được tái hiện hết sức đặc sắc, sống động.
Nhiều
nhà nghiên cứu đã đánh giá rằng: Các hình chạm trang trí được người nghệ sỹ dựng
đình Chu Quyến bố trí hết sức cầu kỳ với những mảng chạm nông, bố cục đăng đối
xen với kỹ thuật chạm "lộng,” chạm “kênh” tạo ra nhiều lớp hình khối phong phú
tạo sự tương quan về khoảng cách và ánh sáng rất vừa phải, hợp lý.
Giá trị văn hóa lịch sử của đình Chu Quyến còn được thể hiện ở những thần
tích và một số di vật cổ, đặc biệt là những đạo sắc phong của các triều Lê Trung
Hưng, Tây Sơn và triều Nguyễn phong thần cho Nhã Lang Vương còn được lưu giữ đến
tận ngày nay.
Theo anh Phùng Văn Viên - Trưởng Ban văn hóa xã Chu Minh, hàng năm cứ vào
ngày 13-15 tháng Giêng, người dân địa phương lại mở lễ hội tại đình để tưởng nhớ
công đức của thành hoàng làng Nhã Lang Vương. Ngoài các nghi thức tưởng nhớ
thành kính, tại lễ hội còn có nhiều trò chơi dân gian như đánh cờ, vật dân tộc,
ca hát thu hút đông đảo người dân trong vùng tham gia.
Nhằm bảo tồn, lưu giữ lâu dài giá trị nghệ thuật đặc sắc của ngôi đình Chu
Quyến, năm 2007, Bộ Văn Hóa thông tin đã thực hiện Dự án trùng tu, tôn tạo đình
Chu Quyến. Hiện nay, một số hạng mục cuối cũng của dự án như nền, sân đình đang
được khẩn trương hoàn thiện.
Với mỗi người dân Chu Minh, ngôi đình cổ Chu Quyến đã cho họ niềm tự hào
về vẻ đẹp của quê hương thân thương, gắn bó tự thủa ấu thơ. Bởi lẽ, ngôi đình
không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của họ mà còn là địa điểm diễn ra
nhiều hoạt động văn hóa- xã hội của cả cộng đồng làng xã, đúng như chắc năng
quen thuộc mỗi ngôi đình làng Việt tự bao đời. Còn với những du khách phương xa,
có dịp đi qua vùng đất thiêng Ba Vì với núi Tản sông Đà hùng vĩ, không thể bỏ
qua di tích văn hóa nghệ thuật đình Chu Quyến - một công trình kiến trúc đặc
sắc./.
Thanh Trà (TTXVN/Vietnam+)