ĐẠI LỄ NGHÌN NĂM THĂNG LONG

Phố Hàng Cót dài 405m, kéo dài từ phố Phan Đình Phùng (cạnh vườn hoa Hàng Đậu) tới phố Hàng Gà, cắt qua các phố Hàng Lược, Phùng Hưng, Hàng Mã. Phố Hàng Cót nay thuộc phường Hàng Mã, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Phố Hàng Cót được xây dựng trên vùng đất xưa vốn thuộc thôn Tân lập-Tân Khai, tổng Tiền Túc (sau là Tổng Thuận Mỹ). Theo bia đặt tại chùa Thái Cam (số nhà 76A phố Hàng Gà) thì thôn này được lập từ năm 1822.

Thời Pháp thuộc, phố Hàng Cót có tên là Rue Takou. Từ sau 1945, tên phố được chính thức gọi là Hàng Cót cho đến ngày nay.

Xưa kia, phố Hàng Cót và phố Hàng Gà cùng ở trên một con đường. Sở dĩ gọi Hàng Cót vì khu vực này gần Bến Nứa, vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, có nhiều nhà dân làm nghề đan và buôn bán cót. Ngày nay, phố Hàng Cót không còn bán mặt hàng này nữa.

Trước năm 1920, đa số nhà trong phố là nhà một tầng kiểu cổ. Riêng có một ngôi nhà lớn được xây dựng khá sớm, ban đầu sử dụng là nhà hát sau dùng làm trường học.

Di tích thờ tự cũ trong phố Hàng Cót có đình Ngũ Giáp (ở số nhà 54) lúc đầu là đền thờ Thành Hoàng; nhưng sau đó khi đình của thôn Đông Thuận bị Pháp bắt dỡ để mở đường thì bài vị của thần Lý Tiến được rước về thờ ở đây. Cạnh đình Ngũ Giáp có một ngôi đền thờ Chư Vị gọi là đền Tam Phủ (ở nhà số 52) thờ Đức Thánh Thần. Chùa Pháp Bảo Tạng (số nhà 44) mới được xây dựng vào những năm Thực dân Pháp tạm chiếm năm 1948-1954 để chứa những bản mộc in Kinh Phật.

Từ thập niên 30, 40 của thế kỷ 20, phố Hàng Cót được mở mang, nhiều nhà kiểu mới to đẹp bắt đầu được xây dựng. Đường xe điện Kim Liên-Yên Phụ lắp đặt năm 1935 chạy qua phố Hàng Gà - Hàng Cót lên Hàng Than.

Phố Hàng Cót Có thể được chia ra làm hai đoạn:

- Đoạn đầu từ vườn hoa Hàng Đậu đến Cầu Sắt. Đoạn này không dài nhưng lại có nhiều nhà lớn kiểu Villa được xây dựng vào những năm sau năm 1930. Chủ nhà đất thường là xuất thân quan lại hoặc công chức cao cấp.

- Đoạn cuối phố, từ Cầu Sắt đến ngã tư Hàng Gà - Hàng Vải: đây là một phố cũ lại ít người giàu có nên nhà cửa xây từ xưa còn lại đều nhỏ hẹp kiểu cổ; những ngôi nhà lớn ở đoạn này là của người có tiền ở phố khác đến tậu đất làm nhà mới. Dãy bên số lẻ đến nay vẫn còn lại nhiều nhà một tầng và ít nhà hai hoặc ba tầng. Bên số chẵn, ngoài một số đền, chùa vốn xây dựng trên những khoảng đất rộng, có những ngôi nhà lớn hoặc nhỏ nhưng nhiều tầng kiểu mới như villa to của bác sĩ Ngô Trực Tuân ở ngay ngã ba Cầu Sắt (số nhà 20), nhà hộ sinh Hàng Cót (số nhà 40), nhà Lê Quảng Long (số nhà 50).

Phố Hàng Cót không phải là một phố buôn bán, chỉ có mấy cửa hàng lơ thơ bán những vật dụng cần thiết hàng ngày cho người dân trong phố. Người thuê nhà ở Hàng Cót đa số cũng chỉ là công chức, nhân viên sở tư.

Ngoài ra, còn có một số phòng khám bệnh tư của bác sĩ Việt Nam và một nhà hộ sinh vào loại lâu đời nhất của Hà Nội (nhà hộ sinh của bà đỡ Tiến, số nhà 40), nhà cho thuê xe đám ma Louis Chức (số nhà 13), hiệu thợ may Tây (Tân Hưng số nhà 17), hiệu ảnh Rolleie photo (số nhà 60), xưởng chữa máy nhỏ (Rozier số nhà 2), mấy trường tư thục (trường Trí Đức (số nhà 65), trường Nguyễn Văn Tòng (số nhà 46-48), trường Thăng Long (số nhà 9-11 và số nhà 2).../.